Esas adı “Muhammed Mustafa Müştak” olan yazar, Bitlis’in Kürtler tarafından pek tanınmayan tarihi şahsiyetlerden biridir.
Müştak Baba, Bitlis Kürt Hükümetinde (Bitlis Beyliği) 1758 yılında Bitlis’te dünyaya geldi.
Küçük yaşlarda medrese eğitimine başlayan Müştak Baba, kısa sürede zeka ve kabiliyetiyle çevresinin dikkatini çeker.
Onun belkide en büyük şansı eğitime önem veren Bitlis Beyliği’nde yaşamış olmasıdır.
Müştak Baba’nın babası Molla İbrahim, oğlunun yetişmesi için elinden gelen çabayı gösterir Ancak Molla İbrahim Efendi, Müştak Baba on yaşında iken vefat etmiştir.
Müştak Baba’yı, dedesi Hacı Süleyman Efendi büyütür. Müştak Baba büyük amcası Hacı Mahmud Hoca tarafından yetiştirilmiştir.
Sufi bir şair olan Müştak Baba’nın ismi Neşet Efendi’den ona yadigar kalmıştır.
Müştak Baba, Hacı Hasan Şirvani’nin elinde Arapça ve Farsça yanında dini ilimleri de tahsil ederek ondan icazet ve hilafet almıştır.
Şairliğe de bu dönemde başlayan Müştak Mustafa Efendi, yetiştiği bölgenin büyük ve önde gelen alimlerinden olan hocası Hacı Hasan Şirvani için şiirler de kaleme almıştır.
Bitlis’ten sonra Bağdad’a giden Müştak Baba bu şehrin alimlerini tanıyarak kendisini yetiştirmeye çalışmıştır. Nakibüleşraf Şeyh Hasan Efendi’nin sohbetlerinde bulunmuş, ona bağlanarak icazet almıştır.
Burada ilim ve irfanla dolan Müştak Baba seyahatlere çıkmış, sıra ile Hindistan’a, Hicaz’a ve Trabzon’a gitmiştir.
Bu seyahatin ardından İstanbul’a ulaşmıştır (1789/1203). İstanbul’da Hoca Neş’et Efendi’ye (1735-1807) bağlanan Müştak Baba, ondan hadis ve Mesnevi okumuştur.
Şair bu dönemde; Hanif Efendi, Şehid Efendi, Seyid Mehmed Pertev Efendi, Burhan Efendi, İzzet Bey, Vahyl El-Hac Süleyman Efendi, Şeyh Esad Galib Efendi, Seyid Gayur, Nayab, Hatlfi, Sıddık Efendi, Cenab, Zahir Efendi, Bedi’ Efendi gibi kişileri tanıma imkanına kavuşmuş ve bir kısmıylada arkadaşlıklar kurmuştur.
Müştak Baba’nın İstanbul’dan başka Konya, Erzurum, Ankara, Ayaş, Kırklareli, Tekirdağ, Erzincan, Muş, Bayezid, Van, Siirt, Şam, Kudüs, Mekke ve Medine gezip ziyaret ettiği yerlerdendir.
Müştak Baba bir Kadiri şeyhi olarak buraları dolaşarak halkı aydınlatmaya çalışmıştır. Ona bağlı olanlar Kadiriler halk arasında Müştakiler diye üne kavuşmuşlardır.
O’nun en son uğradığı yer Muş ili olmuştur. Kesin olmamakla birlikte kimi kaynaklara göre 1833 yılında birkaç gün kalmak için gittiği bu şehirde, 75 yaşında iken öldürülmüştür. Kendisinden sonra yolunu oğlu Ethem Baba devam ettirmiştir.
Müştak Baba’nın ölümü ile ilgili olarak tarihçilerin farklı görüşleri mevcuttur. Kimi tarihçilere göre Müştak Baba Ezidiler tarafından boğdurulmuştur kimi tarihçilere görede ‘Sihirbaz’ olduğu gerekçesiyle Osmanlı tarafından idam edilmiştir.
Kesin olmayan ama en yaygın görüş idam edildiği üzerinedir. Müştak Baba’nın Mezarı Muş’tadır.
1-Kemal Yavuz, Müştak Baba ve Na’tları, İlmi Araştırmalar 5, İstanbul 1997.
2-Mustafa Özkul; Divan-ı Müştak Baba Hayatı ve Eserleri, (Tıpkıbasım ve İnceleme), İstanbul 1972. ll Mehmet Kemal Gündoğdu; Müştak Baba (Divan), İstanbul 1997.
3-Emine Yeniterzi; Türk Edebiyatında Na’tlar, Ankara 1993.
Bernamegeh Türkçe
UYARI: Yazıların izinsiz kopyalanması ve Web Sitelerinde yayınlanması kesinlikle yasaktır. Hakkınızda yasal işlemlerin başlatılabileceğini lütfen unutmayın!
