BİYOGRAFÎ

Muqades Agirî Rosa Luxembûrg (1871-1919) Aborîzan, fîlozof û aktîvîsta  jin a Polanyayî Rosa Luxemburg, bi kesayeta xwe, bi hunerên xwe û bi aktîvîteyên xwe bûye yek ji sembola tevgera jinê. Rosa Luxembûrg,  yek ji wan kesan  e  ku, pêşniyaziya 8’ê  Adarê  bibe Roja Jinan a Cîhanê kiriye. Wê, hê di …

CELAL DÊMKARÎ Seyîd Fehîm Arvasî (1825-1896) Medrese di kevneşopiya kurdan de xwedî cihekî girîng in. Di van medreseyan de alim û mirovên mazin ên ku hatina roja me derketine holê. Melayê Cizîre, Melayê Bateyî, Seyît Fehîm Arvasî, Mîr Hesen Welî hwd. hinek ji wan di nav wan de ne ku …

Muqades Agirî Ruth Mompatî (1925-2015) Di bingeha azadî û jiyaneke bi rûmet a civakê de bêgûman kedeke mezin a jinan heye. Jin ji bo mirovahiyê, ji bo pêşeroja civakê, kêşeyên xîzanî û netewperestiyê, di bin şert û mercên zor û zehmet de, hewldanên bêhempa dane û didin. Jin, di şert …

Muqades Agirî Nana Esma (1793-1864) Dema ku meriv qala Efrîkayê dike, koletî û mêtingerî tê bêriya meriv. Welatiyên Efrîkayê, bi sedan salin ku ji erdnîgariya xwe ya dewlemend qet sûd negirtin. Helbestvan, mamoste Nana Esma ya yek ji vê axê, sala 1793’an li Nîjerya ya dikeve Rojavayê Efrîkayê hatiye dinê. …

Şêx Ebdullahê Melekan, Şêx Evdilayê Melekan, (z. 1886/1887 – m. 29’ê pûşperê 1925 li Amedê) Siyasetmedar, olzan, fermandar û pêşawayek kurd e ku di serhildana Şêx Seîd de têkoşiyaye û bi tevî 47 kesan hatiye dardekirin. Di serhildanê de fermandarê xeta Mûş û Gimgimê ye. Bingeha şêxên Malekanê digihê Melê Kal (Mele Mistefayê Cizîrî) ku ji Botanê ne. Navê gund jî …

Şêx Şihabedînê Kako Zekeriyayî (jdb. 1595 – m. 1662) yek ji mutesewif û helbestvanekî kurd e ku bi xwe di teriqeta neqişbendî de bû. Di hûvde saliya xwe de li cem bavê xwe dest bi xwendinê kiriye. Li gundên wan leşkerên ku hatine li wan zilmê kirine ji ber wê helbestekî bi kurdî nivîsandiye û giliyê …

Ebulqasim Sedir Qazî birayê biçûk yê Qazî Mihemed e. Her wisa li sala 1943yê ji herêma Mahabadê wek parlamenterê Îranê tê hilbijartin. Piştî Sedir Qazî diçe Tehranê têkiliyên xwe li gel Tudehê bihêz dike. Li sala 1941ê de Şahê Îranê Riza Şah bi derbeyekê ket. Di vî wextî de li her derê Îranê di bin kaosê da ye. Şûna Riza Şah, …

Ebdilhekîmê Arwasî di sala 1865an de li gundê Arwas a Miksê, li parêzgeha Wanê hatiye dinyayê. Di sala 1943yan de li Enqerê ya Tirkiye jiyana xwe ji dest daye. Ebdilhekîmê Arwasî zanayekî olî yê kurd e. Şagirtê Seyîd Fehîmê Arwasîye û zêdetirî 30 salan li medreseyên Kurdistanê, bi taybetî yên li parêzgeha …

Bahadîn Robar Li ser jiyan û malbat û gundê ku Meryem Xan jê ji dayîk bûye gelek nîqaş û zanyariyên cuda yên ku piraniya wan bêbingeh in, hene. Ji berî ku min biryara nivîsandina vê pirtûkê dayî heval û dostê min ê lêkolîner û helbestkarê hêja Hurşît Baran Mendeş bi …

Eskerê Boyik Heyf, zaniyareke meye mezim, emekdara mekteba kurdzaniya weletê Sovêtê, profêsora zimanzaniyê, șagirta mezinekȋ Kurdzaniya cihanê Qanatȇ Kurdo, Zera Ȗsiv (Zara Elȋ Yûsûpova) ҫû ser dilovanya xwe. Bira rehma Xwedê lê be. Bira serȇ gel, malbetȇ û hizkiriyȇ wȇ sax be. Ciyȇ wȇ buhușt be. ZERA ÛSIV (Юсупова Зара …

(jdb. 2ê nîsanê 1840an, Parîs; m. 29ê îlonê 1902an , Parîs) Émile Zola nivîskarê fransî yê xwedîbandor ku wekî yek ji giringtirîn mînakên nivîskarên ser bi dibistana sruştîgeriyê û wekî kesahiyekê berçav di bizava azadîxwaz a Fransayê da tê naskirin. Wî di doza Alfred Dreyfusî de rolekê mezin leyist. Emîl kurê endezyarekê Îtalyayî bi navê albert Zola (7ê tebaxa 1795ê – …

 (jdb. 460 b.z.; m. 371 b.z.) Demokrîtos yek ji xwendekarên Leuwkippos bû. Her çiqas Demokritos piştî Sokrates re miribe jî, ew yek ji fîlozofên xwezayê tê pejirandin. Bi pêşvebirina teoriya mamosteyê xwe navdar bûye. Piştî hewldanên wî yên navbertî ya ramanên Parmenides yên bi tenêbûnê (monism) û yên Empedokles, yên pirbûnê …

(jdb. 8 sibat 1828, li Nantesê, li devera Pays de la Loire, Fransa – m. 24 adar 1905 li Amiensê li devera Picardie, Fransa) Jules Gabriel Verne nivîskarekî fransayî bû. Jules Verne wekî Hugo Gernsback, Kurt Lasswitz û H. G. Wells yekek ji nivîskarên mezinê wêjeya Honaka zanistî tê nasîn. …