Her kesî ku kurdan nas bike peyvendiyên wan ser ajalan jî dizane ku xwediyê çandek bingehî ne , ji ber vê yekê ku bo hemû qesmên ajalan peyveke taybet di nav zimanê kurdî de çêbûye.
Lê ji ber vê peyvên ser ajalvanî li Xorasanê zêde neguheriye û esla xwe dagirtiye. Min hinek peyv ser ajalvaniyên Xorasanê amade kiriye lê hîn jî zêde peyv hene ku mixabin dem çê nîne ku hemî binivîsim.
Heywan
Perende/firinde
Mirîşk
Dîk
çêlik : zarokê mirîşkan
elok
pûndik
dewar
Pez
mî/mih
pezkovî
pez qer
pezê sor
pezê sîs : pezê spî
pezê beş
pezê qemer : pezê esmer en rengtarî
pezê beş
pezê qerqaş
pezê serireş
pezê serisîs
Beran
Berx
kavir
Berindîr : berxên mê 1 ta 2 salî
xanberindîr : mihê 2 ta3 salî
berindir : berxêm nêr 1 ta 2 salî
Hogeç : beranê çarsalî
Bizin
Kar
Bizina çûr : bizina bi tiftik
Nêrî : bizinê nêr
Karik : karên hûr
Gîsk : karên 6meh heta 1 salî
Tiştûr : bizinên 1 ta 2 salî
Bizaştir : bizinên mê 2 ta 3 salî
Hevûrî : bizinên nêr 2 ta 3 salî
Qertenêrî : bizinên nêr ku kal bûye
Kerî
Sexel : keriyê berx û karan
Dirûf/dirîv : teto an nîşan kirin
Hevrîng : meqesên gir (bi taybetî bo birrîna hiriya mihan)
Berxbir : kesên ki hirî berxê dibire
Berxşo : kesên ku berxê piştî hirî birîn dişo
Bêrî : cihê ku mih an bizinan didoşe
Dotin/dohtin
Dûw/dûv
Daw : beranê bi daw
Boç/boçik/doçik
Koz : kom kirina ajalan
Xesandin/gon kişandin : Exte kirin
Gom : xaniyê ku pezî yan dewaran yan naxiran an pêrehan
Ga : Ga nêr
Canege : Ga ciwan
Mange : Ga mê
Golik : çêlên yan gayên hê biçûk
nogin : çêla êdî ne golik û baqole ye lê hê nehatiye jiyê zanê
Leş
Gan : gandîl
cîcik : gupika memikê
kezeb : cegera spî
çîger : cegera reş
pizdan : hevalzarok
zêdan : rehm
Gurçî : gurçik
şîlaf : şîrdan(jê meya bo penêrê îstefade dikin)
fatik
Hevûrî : bizinên nêr 2 ta 3 salî
Qertenêrî : bizinên nêr ku kal bûye
Kerî
Sexel : keriyê berx û karan
Dirûf/dirîv : teto an nîşan kirin
Hevrîng : meqesên gir (bi taybetî bo birrîna hiriya mihan)
Berxbir : kesên ki hirî berxê dibire
Berxşo : kesên ku berxê piştî hirî birîn dişo
Bêrî : cihê ku mih an bizinan didoşe
Dotin/dohtin
Dûw/dûv
Daw : beranê bi daw
Boç/boçik/doçik
Koz : kom kirina ajalan
Xesandin/gon kişandin : Exte kirin
Gom : xaniyê ku pezî yan dewaran yan naxiran an pêrehan
Ga : Ga nêr
Canege : Ga ciwan
Mange : Ga mê
golik : çêlên yan gayên hê biçûk
nogin : çêla êdî ne golik û baqole ye lê hê nehatiye jiyê zanê
Leş
Gan : gandîl
cîcik : gupika memikê
kezeb : cegera spî
çîger : cegera reş
pizdan : hevalzarok
zêdan : rehm
Gurçî : gurçik
şîlaf : şîrdan(jê meya bo penêrê îstefade dikin)
fatik
Hûr : ûr
stû/uskor
Rûvî zirav
Qirtik
Herî : hirî
Nexweşî
Qolinc : zikêşa
zerik/zerdî : nexweşîya Jaundice
nexwşîya reş : Anthrax , hebreş , hebreşk , tebe , hebxurî , şerb , şêrpençe
Mûmar : nexweşîya Intestinal worm
Gurî : nexwşîya gurî bûn
piftik : nexwşîya Blisters
Kunêr : pirzik,pizirûk,xişrûk, zirpik, pizrik, niqteyên sor yên dikevin leşî
Ta : agirê ku jiber nexweşîye dikeve leşê
Gahnreşk : nexweşîya guhan
kurmî : nexwşîya ku leş kurmî dike
keplek : nexwşîya ku ceger kepekî dibe
Nexwaşîya tebeqê : Picorna virus
nexwşîya sil : TB disease , nexweşîek zûxavî ku pircaran mirov dikuje
Nexwaşîya Yaman : nexweşîya Glanders , sîrace (nesaxiya ku navbera însan û hespane)
