Arşîvên Etîketan

Keyaniya Kurdistanê an jî Melîketiya Kurdistanê (1922-1924) navê melîketiyekê ye ku Şêx Mehmûdê Berzencî li başûrê Kurdistanê damezrandiye. Piştî têkçûyîn û hilweşîna împeratoriya Osmanî, pêl bi pêl gelên bindest li çareya serê xwe digerin. Tevgera ku di bin pêşengiya Berzencî de xurt kiribû, li dijî statûkoparêzî, berjewendperestî û dagirkeriya Brîtanyayê di rezbera 1922’î de îlankirina dewleta Kurdistanê dike û bo karê …

Malbata Eyûbiyan li hawîrdorî Îranê (rojava û bakûrê Îrana îro) dima. Ew malbateke kurd bûn, ji êla Rewadiyan bû. Ji vê êlê Şadî bi herdû kurên xwe re Esededîn Şêrko û Necmedîn Eyûb ji gundê Ecdankanê çûne Bexdayê û ji wir jî piştre çûn li Tikrîtê bicihbûn. Şadî li Tikrîtê mir û herdû kurên wî çûn ketine xizmeta Mucehededînê Gîtanî de. Gîtanî dît, ko Eyûb jîr û zane ye, rabû …

Biweyhî, Dewleta Biweyhiyan di pirtûkan de bi erebî : الدولة البويهية al-Dawla al-Buwayhīya hatiyê binavkirin, dewleteke kurdan bû, di 932an de li Îran û Îraqa îroyîn de hatiye avakirin. Her çiqas pêşiyê bi pirranî li bakûrê Îranê bûbin jî paşê heta başûrê Îranê çûne.[2] Peytexta vê dewletê Şîraz bû. Dînê dewletê îslam û ziman jî bi piranî farsî û kurdî tevê erebî bûye. Temenê Dewletê 130 sal bû û di …

Eyaleta Kurdistanê (bi osmanî ايالت كردستان‎, Eyâlet-i Kurdistân[1]) ji 1847ê heta 1867ê ajotiye (20 sal). Hinek lêkolîner jî eyaleta Şehrezûr bi Kurdistanê ve tevlihev dikin, zen dikin ku eyaleta Şehrezûr eyaleta Kurdistan e.[2] Li sala 1847ê Bedirxan Beg serî hildaye. Di rojnameya osmanî li 14 berfanbar 1847ê da – Rojnameya Takvim-i Vekayi – parêzgehekî bi navê “Eyaleta Kurdistan” bi fermî hate damezirandin.[3] Di …

Dûgela kurdên Loristanê (Hezarhespî an jî Fedlewî) di sala 1148’an de ji aliyê Ebû Tahir ve hatiye damezirandin.[1] Di çaxa Hezarhesp de Loristan dugelek dewlemend bûye. Kurdên koçer li bajarê Loristana mezin û li Şolistanê hatine bi cîhkirin.[2][3] Di serdema “Atabeg” Tekle dugel ketiye bin destê Mongolan. Ev dugelê Kurd 268 sal jiyaye. 13 heb serwerên vê dugelê kargerandiyi. Ev dîroka Loristan di pirtûka Şerefname ya serwerê Şerefxanê Bedlîsî de …

Dewlata Hesnewiyan (yan jî Hesenûyî, Heseneweyhî) yan jî Dewleta Berzîkan Bingeha vê dewletê, serekêlê êla Berzîkaniyan Mîr Husen di sala 941’an de li bajarên Dînewer û Şehrezorê avêtiye. Birayên wî yên bi navê Vendad û Ganîm jî serekêlên êla Îşaniyan bûn. Ji bo wê bajarên Dînewer, Hemedan, Nîhawend, Samxan û herêma Azerbaycanê de gelek bajarokan …

Dewleta Enazî, dewletekî kurdan e ku di sala 990î de ji aliyê Muhemmedê Enaz ve hatiye avakirin û 126 sal berxwedaye. Dîrokzanê kurd Şerefxanê Bedlîsî di pirtûka xwe ya Şerefnameyê de wê dewletê bi navê Eyyarî nivisandiye. Ew cihen ku Enaziyan lê serwerî diajotin; Kirmanşan, Îlam, Xûlvan, Dînewer, Mandalî, Şehrezor û cihên weke Dakukê bû. Serwerên Dewleta Enaziyan Ebulfeth Mihemedê kurê Enaz (991-1011) Ebulşewk Husamê Dewle Farisê …