Arşîvên Etîketan

14 Nisan 1925. Bitlis Harb Divanı’nın kararı ile Azadi Teşkilatı’nın önde gelen liderleri katledildi.   Tarihçi değilim, ama tarihin “sosyolojik anlamı“, yani, bugün “bizim neden böyle olduğumuzu“ anlamaya yardımcı olacak “geçmiş olandaki sırlar“ ilgi alanımı oluşturur. Doğrusu, her ne kadar, kürtçede “dirok“ (tarih) ile “çirok“u (öykü, hikaye) ayıran şey morfolojik …

 Kürt Hurrilerin devamı olan Urartular hakkında; Urartular, Milattan Önce birinci yüzyılın başında, Anadolu’da, Van Gölü çevresinde kurulan bir devlettir. Bu bölgeye yerleşen kavimler, beylikler ve aşiretler halinde yaşamaktansa, bir devlet kurarak kendilerini koruyabilmek adına, zaman içinde bir araya gelmiş ve Urartu Devleti’ni kurmuştur. Başkenti Tuşpa (Van) olan Urartu Devleti, Milattan Önce 8. ve 7. …

İngiltere hükümet arşivinde yer alan belgelere göre, 1940 ve 50’li yıllarda Irak’ta 900 bin Kürd yaşıyordu. Yayınlanan belgelere göre Kerkük’te yaşayan 285 bin kişinin 151 bini Kürd. BAAS rejimi döneminde Saddam tarafından Kerkük ve Musul’un demografik yapısı savaşlarla değiştirildi. Kürdler, Kerkük’ten göç ettirilerek yerlerine Araplar yerleştirildi. Kürt nüfusunun eritildiği Kerkük’te …

Türkiye’nin bir zamanlar çok önemli görevlerde bulunmuş bir devlet adamının ailesi, ellerinde bulunan özel arşivinin bir bölümünü geçenlerde bana verdiler.Kendilerine teşekkür borçlu olduğum bu aileden gelen evrak arasında, Celâl Bayar’ın 1959’da cumhurbaşkanı olduğu sırada hazırlattığı bir “Kürt raporu” da vardı. Devlet Arşivleri’nde 70 küsur seneden buyanamuhafaza edilen “DersimBelgeleri”nin üzerindeki “gizlilik” …

Mevlanzâde Rifat Bey Murat Issı Meşrutiyet ve sonrası dönemin önemli şahsiyetlerinden biri olan Mevlanzâde Rıf ’at Bey’in ismi,[1] Kürt tarihi ile ilgili birçok çalışmada anılmasına rağmen kendisinin Kürtler konusunda neler yaptığı pek fazla bilinmeyen bir konu olarak orta yerde durmaktadır. Mevlanzâde Rıf ’at Bey’in, kendi deyişiyle Kürd ve Kürdistan davasına yönelik ilgisi Bab-ı …

Tahsin Sever Dilo,Ûsif Zîya rake ji gorê;/Berê kuştî bi carek bidine dorê. Ji bo kurdan bikin cehd û xebat e;/Hela rabin sibe îda welat e. Cîgerxwîn Yusuf Ziya Bey, Hacı Suad oğlu, 1882 Bitlis doğumludur. Bitlis’in tanınmış ailelerinden Koçzade ailesine mensuptur. Bu nedenle bazı kaynaklarda Koçzade Yusuf Ziya Bey ismiyle …

İkinci Meşrutiyet’in ilanıyla birlikte örgütlenme, basın ve yayın alanında kısmi bir özgürlük ortamı oluşur. Bu dönemde yıkıma doğru giden imparatorluğu diriltmek ve kurtarmak için, bir yandan “Batılılaşmayı” esas alan siyasi akımlar, öte yandan da “Osmanlıcılık” zemininde hareket eden birçok yeni örgüt kurulur ve bu örgütlere bağlı ya da bağımsız çok …

Genç Ergani ilçesini Egil bucağına bağlı Piran köyünde 13 Subat 1925´te patlayan silahlar, Kürt tarihinin önemli başkaldırılarından birini haber veriyordu. Şeyh Said ayaklamnması olarak tarihe geçen bu ayaklanma, arandıkları ileri sürülen ve teslim edilmeleri istenen on kişinin Piran´a gelen Türk jandarmasına teslim edilmemesiyle patlak verdi. Çogu araştırmacı, ayaklanmanın bu olay …

Serhildana Elkê an jî Serhildana Beytûşebabê (bi tirkî: Beytüşşebap İsyanı ) di 3’ê îlona sala 1924’an de destpê kir. Serhildan, di pêşengiya serbaz Îhsan Nûrî de ji aliyê rêxistina Azadî ya li alaya piyade ya 18’emîn ya li navçeya Elkê (Betûşebabê) hate destpêkirin. Serhildanê, di demeke kin de nêviyê alayê da ber xwe û yekemîn serhildana kurdan a piştî sazbûna komarê ye. Ev …

Bilindiği gibi Yavuz Sultan Selim döneminde Kürtler Safeviler’e karşı Osmanlı’nın yanında yer alarak bir bakıma artık Osmanlı denetimini kabul etmişlerdir. Buna karşılık Selim, bölgenin özerkliği konusunda söz vermiş ve gerçekten de 19. yüzyıla kadar bölgede Kürt hükümetleri ve emirlikleri varlıklarını sürdürmüşlerdir. 19. yüzyılın başlarından itibaren, özellikle II. Mahmut döneminde durum …

Topkapı Sarayı Müzesi arşivinden de ulaşabileceğiniz o anlaşmanın Kanuni dönemindeki yenilenmiş hâli aşağıdadır; “Kanuni Sultan Süleyman, babası Yavuz Sultan Selim zamanında Kızılbaşlara karşı cephe alarak müspet ve hayırlı hizmetlerde bulunan ve şimdi de devlet’e doğrulukla hizmetler ifa eden, bilhassa (serasker-i Sultan İbrahim paşa’nın) bu defaki İran seferine katılarak Kızılbaşların yenilmesinde …

Seîd Veroj Gazete ve dergi gibi periyodik yayınlar; yaşamımıza girdiği dönemden bugüne kadar, farklı kültürel topluluklar ve uluslarda kendisi için var olma bilincinin gelişmesine çok önemli katkılarda bulunmuş, aynı zamanda toplumun kültürel, edebi ve siyasi birikiminin en önemeli yazılı kaynaklarını teşkil etmişler. Bu bağlamda Kürt basınının doğuşu, gelişimi ve bilinmeyen …

1803 yılında Cizre’de dünyaya gelen Bedirxan Bey, 18 yaşında (1821) Botan Emirliği’nin başına geçti. Bedirxan Bey çok genç yaşta olmasına rağmen, çevredeki Kürt beylerine iktidarını kabul ettirdi. Osmanlıya asker ve vergi vermeyi reddetti ve bağımsız bir ordu kurup kendi emirliğinin içerisine yeni topraklar katarak genişlemeyi sürdürdü. Kısa bir süre içerisinde …