(jdb. 2ê nîsanê 1840an, Parîs; m. 29ê îlonê 1902an , Parîs)
Émile Zola nivîskarê fransî yê xwedîbandor ku wekî yek ji giringtirîn mînakên nivîskarên ser bi dibistana sruştîgeriyê û wekî kesahiyekê berçav di bizava azadîxwaz a Fransayê da tê naskirin. Wî di doza Alfred Dreyfusî de rolekê mezin leyist.
Emîl kurê endezyarekê Îtalyayî bi navê albert Zola (7ê tebaxa 1795ê – 27ê adara 1847ê) û jineka fransî bi navê Emilie Aubert ( 6ê Reşemeha 1819ê- 17ê çiriya pêşîn a 1880ê) ya ji herêma Beauce Bourguignionne a Fransayê bû. Émile Zola li Parisê hat dinyayê.
Dema ew sê-salî bû, malbata wî çûn Aix-en-provence li başurê rojhilatê. Çar salan piştra, bavê wî li wir ji desttengiyeka aborî mir. Li sala 1858ê Emîl çû Parîsê û bû hevalekê nîgargerê navdarPaul Cézanne û li goreyê rêbaza romantîkgeriyê dest bi nivîsînê kir. Bi saya wî nîgargerî, Emîlî Monet, Sisley, Pissarro û Manet jî naskirin. Piştî ko Emîlî du salan li ser hev sinava liseyê neda, li sala 1859ê dev ji xwîndinê berda û ji bona ko êdî li diya xwe nebe bar ji xwe re li karekî geriya.
Dayika wî dixwest ko ew bibe avokat, lê ew di xwîndina dibistanê da bi ser nekevt. Ew berî ko wekî nivîskarek bê naskirin li ser gemiyan wekî karker xebitî û li pişka froştine a weşanxaneyeka bi navê Hachette xebitî. Li sala 1858ê ew careka dî vegeriya Parisê.
Li sala 1862ê ew di pirtûkfiroşîyekê de xebitî, û li wê derê pirtûka xwe ya yekê çap kir. Bi vî rengî, ew ket nav cîhana wêjeyê û hevaltiya kesayetiyên wekî Édouard Manet, Camille Pissarro kir û wî Edmond û Jules de Goncourt jî naskirin. Li sala 1870ê bi Alexandrine Mélayê re zewicî û li sala 1888ê Jeanne Rozero wekî metres girt û 2 zarokên wî jê bûn.
Wî nivîsarên siyasî ji bo rojnameyan dinivîsîn û bi eşkirayî dijîtiya Napoleonê Seyê dikir ko dixwest bi awayekê qanûnî li goreyê hîmqanûna Komara duyê a Fransayê bibe serkomar. Napoleonê seyê serkomarî tenê jibo wê dixwest da kûdetayekê li ser hukmetê bike û bi ser ket.
Bernamegeh Kurdî / bernamegeh@gmail.com
