Pêjgeha asûrî gelek dewlemend e. Asûrî, Suryanî, Keldanî xwedî dîrokeke gelek kevn, çandeke dewlemend in. Li Mezopotamyayê cihwar in û Mezopotamya jî wekî yekem şarezayiya mirovahiyê lê rûdaye tê zanîn. Bi pêşketina Mediyan, belavbûna Îslamê, hatine berên romiyan (tirk) ve, li ser wan pêkutî gelek zêde dibe û bi dehan komkujiyan re rûbirû dimînin. Gelek ji wan bo canê xwe bifilitînin, bûne misilman. Gelekan jî bar kirine.
Asûrî jî parek ji Kurdistaniyan in û kûltûra herdu gelan gelek dişibîn hevûdu, lewra bi hezaran salan bi hev re jiyane. Hin caran asûrî bûne serdest, hin caran kurd, lê di nava herdu gelan de her danûstandin û biratî hebûye.
Pêjgeha asûriyan pirr dewlemend û rengîn e. Hin xwarinên kurdî ji asûriyan hatine, xwarinên kurdan jî tevlî pêjgeha wan bûne. Zad (dexl), tirî û zebze di xwarinên asûriyan de gelek cih digirin. Gelek xwarinên wan bi yên kurd, ereb, faris û tirkan re hevpar in.
- Ecîn
- Herîre
- Helhel
- Bûmbar, kîbê, lûmbar
- Hamro (cure şerabek)
- Kutilka (dolmeha) parsûyê
- Muhamere, Muhamara, Mûhammara
- Îcce yan Icce
- Seleteya bacanreşkê
- Qisir (bi tirkî kisir)
- Seleteya toraqê
- Gebola Mêrdînê (gevol jî dibêjin)
- Savara bi parsûyê
- Mûtabaqa (bi tirkî kirine Mutabbaka)
- Iqbeybet (bi tirkî kirine Ikbeybet aşi)
- Maqlûbe
- Kitel Raha
- Fatûş
Bernamegeh Kurdî / bernamegeh@gmail.com
