DESTANA EZÎZÊ TEK MISTEFÊ

DESTANA EZÎZÊ TEK MISTEFÊ – MIHEMED HEMKOÇER

Di nav eşîra Êmed û Çerkezan de, du bira hebûn, navê wan yekî Mamed beg û yê din jî Tek Mistefa bû. Mamed beg birayê Tek Mistefê yê mezin bû, û yanzdeh kur wî hebûn, û Tek Mistefa jî tek keçek wî hebû, navê wê jî gulîsor bûye.

Demek derbas dibe, Mamed beg û Tek Mistefa Eşîra Êmed û Çerkezan li hev parve dikin, eşîra çerkezan bi dest tek Mistefê dikeve û Mamed beg jî eşîra Êmed dibe.

Vêca mal ji cên e, piştî, herdu birayan, herdu eşîr parve kirin, roj bi roj Mamed beg û yanzdeh kurên xwe ve diçûn sînorê xwe bi ser yê Tek Mistefê de diqulibandin û zêde dikirin, ango malê wî dibirin û hin bi hin dixwastin ku malê wî tev zep bikin, ji ber ku ew yanzdeh law in û Tek mistefa jî bi tenê bû.

Tek Mistefê, bala xwe dayê, birayê  xwe ji dê û bavekî, bi hev re mezin bûne û îro bi piraniya lawan zorê dide ser wî û taqiman diqulibîne! li xwe gûc giran anî, lê belê nexwast bi birayê xwe re têkeve teşqelan û ew yeka di navbera wan de bibe şer û şor û xelk were sêra wan. Ew pir li ber xwe ket û li xwe raman bû û ponijî, ti rê û çare ji birayê xwe re nedît, tevî ku dikarî tiştekî nede wî, lê çendî biratî bi wî tiştekî rind û şêrîn bû, her tim xwe kerr dikir.

Salek, du sal bi wî awayî derbas dibûn, çavêd Tek Mistefê ew yeka qebûl nedikirin, lew rojekê bi xwe re dibêje: bira mal û hebûna dunyê serê xwe bixwe û ez seba malê dunyê nikarim bi birayê xwe re têkevim şer û cengê.

Êdî çendî tek Mistefa baqil û xudan namûs û rêzik bû, got: bira eşîr serê wî bixwe û ez dê ji vir bar bikim û min ne gerek tiştekî.

Vêca Tek Mistefê bi dengekî bang Feleka Helîm xatînê kir û got: tu rabe kon î li ser heyştdeh dîrekan biqulibîne ser qeterên delîlan û defan biştîne. Hîngê qîza wî gulîsor rabû, kir koz û mefê, zendêd biçîn vemalan û kilapek herîrî di zendêd biçîn alandin û dev da taqim û sînorên çayên asê.

Tek Mistefa bi rêket, li vir, li wir gihîşt ser kevirê zûqê, hember kaniya Qîrê (kirê) û konê xwe yê ji heyştdeh dîrekan li wir berda erdê. Tek Mistefa û xatûna xwe – Felek Helîmê- tev bi qîza xwe – Gulîsorê- jiyana xwe li wir derbas dikirin.

Li wir ser xwe vehesand û bi xwe re got: ev jiyan li ev der çêtirî ku ez li hember birayê xwe rabama û me yekî rûyê xwe li yê din tal û tirş bikiriba, çend roj li wir derbas dibin, Helîm xatûn giran(avis) dibe, bi hêvî û şahî rûpelên dîrokê diqulibînin ta ku şeş heyv di ser Helî xatûnê re bi haydanî diçin û li dawiyê – helîm xatûn- kurekî ji Tek Mistefê re tîne û Tek Mistefa navê wî Ezîz lê dike.

Piştî temenê Ezîz dibe duwanzdeh sal, rojekê Tek Mistefa li bin konê mezin li xwe raman dibe û bi xwe re dibêje: Gava ez berê li nav eşîrê birayê min digot: ev bi tena xwe ye. Lê îro kurekî min jî heye û rojek li ezmanaye, ma gelo ne gerek e, ez herim li ser eşîra xwe rûnim û birayê min bi min şa bibe!

Vêca bang feleka helî xatûnê kir û got: rabe helîm xatûnê rabe, kon î li ser heyştdeh dîrekan biqulibîn û li ser qeterên delîl û defan biştîn, em dê vegerin warê xwe yê kevin. Lê belê ji roja ku tek Mistefê ji nav eşîrê bar kiriye, eşîra Çerkezan di bin destê eşîra Êmedan de bûye dîl, esîr, dirsaq û perîşan, weku kêrsekek di bin kevirekî de bimîne.

Rowê çekir, sibe vehat, eşîra çerkezan bala xwe dayê ku serokê wan Tek Mistefa î vegeriya warê xwe û konê xwe yî li wir berdaye erdê. Xeber dan hev û hemû kesên êl û eşîrê xwe dan hev û çûn serdana serokê êla xwe, li hev rûniştin û pêşwaziya Tek Mistefê bi dilgerî û şabûnek kirin. Bû kutekuta dîbekê qehwê, ji vir û wêde mêvan tên û li bin konê Tek Mistefê dicivin û kom dibin, bi kêf û şahî rojan darbas dikin ta ku hefeyek diçe û hemû eşîr tê bixêrhatina Tek Mistefê û vegera wî li êlê dike.

Roja dawî, di civîn û cimeta Tek Mistefê de, peyayek radibe bi Tek Mistefê re dibêje: begê min bibexşîn, ez dê xeberek nexêr bidim te, lê ev xeber bûyerek rast e û xwedê kir. Tek Mistefê got: Bêja ya ku ji xwedê de be li mirov zor netê..

Peya jê re got: begê min ev çend heyv in birayê te mamed beg mir û ket bin dilovaniya xwedê, divê tu herî sere serdana biraziyên xwe bikî û serê xan xwaş bike.

Dema Tek Mistefê ev gotin ji devê peyayekî ji eşîrê bihîst, di cih de rabû ser xwe û çend peya xwe jî bi xwe re bi rê xistin û dev da eşîra Êmedan mala birayê xwe Mamed begê.

Piştî Tek Mistefa û peyayên xwe ve gihîştin eşîra Êmedan û li bin konê mezin – mala birayê xwe Mamad begê- bû mêvan û serê biraziyên xwe sax kir, Êdî bi hev re ketin axaftin û gotinan, Tek Mistefê bala xwe dayê ku ji yanzdeh lawên birayê wî tenê biraziyê xwe Silêman- yê mezin- li bin kon tune ye  û nehat cem mamê xwe Tek Mistefê?

Piştî sê roj derbas bûn, Tek Mistefê lihêmek ji biraziyê xwe rakir ku çima Silêman nehat cem wî. Vêca Tek Mistefê bi biraziyê xwe Bekir begê re got: Birazî, ez dixwezim temiyekê li te bikim..

Bekir begê got: bêje apo

Tek Mistefê got: berê em du biran bûn û du eşîr di bin destê me de bûn- eşîra Çerkezan û ya Êmedan- lê nûho em dudu û hûn jî yanzdeh, erê bavê we mir, lê li şûn wî hûn yanzdeh bira man, û hûn hemû jî gihîştî ne, êdî xwe winda nekin û sifra bavê xwe ji erdê ranekin, herwiha Tek Mistefê gotinên xweş bi Bekir begê re kirin û rabû devê xwe da ber bi eşîra Çerkezan rê dudand.

Li vegerê, ta û sanciyek ket canê Tek Mistefê, zor bizora xwe gohand bin kon û ket cih û nivîna nexwaşiyek giran, nema deng jî ji wî derê û nikarîbû du şor bi kurê xwe Ezîz re bigota temiya min li te ev e û çû ket bin dilovaniya xwedê. Eşîra Çerkezan li serê wî kom bûn û civîn û bi qedr û qêmet Tek Mistefa – serokê êlê – rakirin û veşartin.

Em werin ser Ezîzê Tek Mistefê, temenê wî derê şanzdeh saliyê û bavê xwe winda bû û ji pîşa wî bar kir û çû ket bin dilovaniya xwedê, dê çawa Ezîz ê jiyana xwe bedewam bike, kes nizane, sê roj sê şev di ser mirina bavê re derbasbûne û Ezîz ji ser gora bavê nehatî û tim li wir bi hêstir û girî li ber bavê xwe ketiye û nizana çi bike, yek î bi tenêye kes tuneye wî hîdî bike yan jî deyaqan bide wî.

Ezîz di van ramanan de û li ser gora bavê bi yasa wî hiş ji serê xwe winda kirî, li ber destê sibê û di morantiya dawiya şevê, berî rewşen vedê li ezmanê xwedê, bala xwe dayê ku du siwar daketine û li ser taqim û sînoran raewstine, Ezîz ber wan çû, û gava ji wan nêzîk bû, bala xwe dayê du peyan her yek ji yê din camêrtir e, ew herdu jî birayê hev in û pismamê Ezîz in( Silêman û bekir).

   Li vir Ezîz bi dengekî bang wan dike û dibêje..

                                  

SITRAN

 

Li mi law law

li min law law

li min law law

Erê birano dilê min dibê û dil dibê

Xwedê dînê dînenê mala Ezîzê Tek Mistefê

kurê şanzdeh salî, telayê bi tenê

sê roj in, sê şevin e, bavê xwe bar kirî ji diyarî dinê

serê xwe dînayî kêla kevirî û axa gornê

bêyî bavê xwe sebr û dîşliqa Ezîz qe nê

li yanî HEWLÊ bal û zêna xwe didêyê zoyek siwar xuya tê

mîmanî qiyasî li yanî HEWLÊ

ber bi wan diçê, bala xwe didê yê yek Silêman beg, yek Bekir beg e, herdu kurên apê

dibê..

Li mi law law

li min law law

li min law law  

Law law pismam dilê min li kulê û dikule lê

ê law law bismam ez î be tenê, ez bi tenê

min got: belbî pismamêd min daketine deyaqan bidin pismamê xwe yê bi tenê

tu nabê pismamêd min vê sibê daketine mîna qereqolan dipên yalî HEWLÊ

min nizanî pismamêd min bireaziyêd şêran rakirine destikê darê rumê

mi go: de fermo kerm bikin derbas bibin peiya odê

Bakir bagê bang kir û got:

Ê law tîr lêketo, ro hilatî di berî rê

…………………………………………..

hele bala xwe pêde malneketo, em neha bixun qisaweta û konê bavê te yê zalim û ji te re bipên periya odê

ez ji bo nemûsa te û bavê te re nebûne qereqolê dewletê

(tu rabe dêv pêde xwedî xelweta dê)

ji mabêna têrê perdê, tu rake Gulîsorê ji xewê

bila bedena bûkinî bide ber darî beden eynê

em dê bigrin bi çeplêd wê tolê û bavêne tergiyê

em ênikeha wê bavên ser birayê me yê biçûk Xelîl begê

were law law

were law law

were law law     

 

Wê çaxê Ezîz dibê:

Ê law law pismam dilê min dibê û dil dibê

ey mala te neketo dilê min î bi birîn e kula leklekê hîn î lê

ez î dilnalim digazim narime pê narime pê

tu çima natirsê ji xwedayê ban rebê alemê û ji serê xwe çenake vê yekê

ey malê te neketo sê roj in bavê minî bar kiriye ji qulpê sinê

hawara xwedê be ez dê çawa bigrim bi destê Gulîsorê vê sibê

ez dê çawa wê rakim ji tîr û tamara xewê

teqlêd çavêd reş û belek vekê

hêstirên xwînî berde ser henarê rûyan, mîna tavê toliyan, berf û baranê û lêmişt û avê

mala bavê te neketo tu dê bi çi tonî bavê tergiya Xelîl begê

li min law law

li min law law

li min law law

Ez xeîb im, ez bi tenê û bi tenê

ey mala bavê we neketo min go, belkîm pismamên min hatine rakin xatirê min û dê

tu nabê hatine xera bikin mala mezin û agirekî berdin konê mezin yê Tek Mistefê

 

Wê çaxê Bekir beg ber Ezîz derê

dibêje.. yan here ya jî ez ê darê rumê bikşînim ji qinê

ez ê li textê qulinca te bixêm û te bavêm gorna bavê te û te bikim taştiya sibê

ez ê te bikujim û te bişînim wê rê û wê rêkê

 

Wê çaxê Ezîz got:

Pismam were meke law law

pismam were meke melezîne

ez di bextî te da me law law pismam min gunê ye li min mexîne law law pismam li min mexîne

law mala te neketo hele bal û zêna xwe bide Gulîsorê bi girî û şîn e

law law pismam dil û cîgerê wê şewitî ne

mala bavê te şewitiyo were gu min bike, mala apê xwe Tek Mistefê wêran meke û ûcaqê wî venemirîne

Vêca Bekir begê Bang kir û got:

dilî min li kulê û dikul e lê

ê law tîr vêketo ez ê bi çeplê Gulîsorê bigrim û bavêm tergiyê

ez ê nikeha wê çekim ser birayê xwe Xelîl begê

ez ê rakim eşîra Çerkeza tev obê

ez ê diya te Helîl xatûnê li mala me dînim, ji oliqê kevirî av bidim û bidim wê qatiqê binê sifrê

ez ê te jî bibim tu yê ji min re bikelîne û bikute dîbekê qehwê

Ezîz bang kir û got:

li mi law law

li mi law law

li mi law law

 

Ê law pismam dilê min dibê û dil dibê

mala te neketo bisebir li ber sebra xwedê û rebê alemê

bila hefteyk di ser mirina bavê min re derbas bibê

paşê werin xûşka min Gulîsorê ji diya min bixwazin bi qewlê resolê xwedê

û herin bibin li ser birayê xwe Xelîl begê derxin nikeha wê

wê çaxê sebir û dîşliq li ser bekir begê qe namînê

radikê dikşînê darê rumê ji qinê

ber Ezîz derê, Ezîz li pîşê dike berber û ji pîşê direvê

dibê were law law

were law law pismam ez bi tenê

wê çaxê Ezîz ji tirsan re derê bin konê dê

bal û zêna xwe didêyê Gulîsorê ketî tîr û tamara xewê

mîmana heyvek li çardan ketiye erdê

li binî enabê rûyan xî dibriqe, jê tê bihna buhutê 

û bi Ezîz bûye hulm û tirşiya zeletanê vê sibê

disekine li aliyê periya odê

Gulîsorê radike ji xewê û vê re dibêjê

li mi lê lê

li mi lê lê

li mi lê lê

lê Gulîsorê xayîngê de rabe, lê lê tenahiya bavê

de rabe Gulîsorê tu kê bide min çi cabê

ne bi ser me de hatine Silêman beg û Bekir begê

êkê bi çeplê te bigrin û te çekin tergitê

êkê herin nikeha te jî çekin ser birayê biçûk Xelîl begê

êkê dayika me Helîm xatûnê jî girêdin li ber oliqê kevirî û êkê bidin wê qiriq û qatiqê binê sifrê

êkê min jî têkin ber kelandin û kutandina dîbekê qehwê

Erê wê çaxa Gulîsor ji birayê xwe dibihîse van gotinan li ber destê sibê

qêrinîkê bi xwe dixê mîmanî berq û birûskê

radibe li hember birayê xwe Ezîz disekinê

dibê wey istiyê min bişkê birayê min telayê bi tenê

Ezîz keko xwedê rebî alemê li te werê rihmê

………………………………………………

go: Ezîz keko tu vê sibê bi min re dikê çi şorê

Ezîz keko meşe em di xewletê de herin cem pîra dê

bes bila bide min emr û îzna siwarbûna Kumêtê

ez li kumêta reş siwar bibim û bi ser xwe de berdim zirxa dawidî û rakim ercê darî rumê

ez ê siwar bibim li şûna bavê kal Tek Mistefê

ez ê li wan xim û li yekî bi tenê ji wan nayêm rihmê

ez ne yekî ji wan venagerînim bi konê dê

de rabe de rabe serê Gulîsorê bi qurbano tu mexe ti xemê

erê wê çaxê Gulîsor bi destê Ezîz digrê û barebara Ezîz tê

berê xwe didin periya odê cem pîra dê

bi dengekî got:

lê li mi lê lê

lê li mi lê lê

lê li mi lê lê

Lê lê dayê, pîrê ro hilhatî di ber heyvê di ber hêvê

lê de rabe, tu rabe bi ser me de hatine kurên mamed begê

ne êriş anîne ser me û bavê min ne bûye sê roj serê xwe dînayî kêla kevirî û axa gornê

lê lê dayê bavê min venehesandin heyanî di tirbê

lê de rabe, de rabe tu kê bide min çi cabê

lê anê hatine bi çeplê min bigrin  û min bavêjin tergiyê

êkê nikeha min jî çekin ser birayê xwe yê biçûk ser Xelîl begê

ne êkê te jî girêdin li ber kevirê oliq, bi te din qiriqê binê sifrê

lê dayê êkê Ezîz jî li ber destê xwe dînin da ji wan re bikelîne û bikute dîbekê darê qehwê

lê dayê ez ketime bextê te û xwedê

erê dayê, dilê min î bi birîn e, kela dilê min radibê mîna pêla deriyê û dengizê yekê derê û yekê tê

lê dayê ez ji te dixwazim îzna siwarbûna kumêtê

lixwekirina zirxa Dawidî, rakirina şilfê darî rumê

lê dayê daketina tirad û meydanê, li sekinandina hember kurên Mamed begê

lê dayê tu qet nexe ti xema tema ez jî gula wê darê

lê dayê ez bala xwe didimê Ezîz li ber dilê te nazliye, telayl bi tenê

erê zalimê Bekir begê lê dide gurintiyê

lê dayê Ezîz î biçûk e, berbera xwe tê li pîşê

hêstirên xwînî dibarîne li henarê ruyan, dil û cîger dişewitê

lê dayê Bekir û Silêmên zalim in nayên rê

Wê çaxê helîm xatûnê diya Gulîsor û Ezîz dibêjê:

li min lê lê

li mi lê lê

li mi lê lê

Lê lê Gulîsorê bêedet û bêedebênema dilê min dibê û dil dibê

ey bedenê te şewtiyê ar bi te ketê ev çi şor e tu dikê

ma qey ûcaqê Tek Mistefê kor e, ma ezîz nazliyê ber dilê dê çi dikê

şêlkê şêran, şêr nahêle rovî li pesaran ji pîşê birevê

wê çaxê Helîm xatûn dengekî li Ezîz dikê

dibê de rabe Ezîz de rabe bi ser xwe de berdê wê zirxê

law law Ezîz kurê mino nazliyê ber dilê dê

de rabe rake li şûn xwe qama Misirê, şûrê Şamê

law Ezîz tu rake şilfê darê ruma Bexdadê

dakev tewlê, tengiya hepê biştîn û lîwanê têxe dêv û nav lêvê

siwar be li kumêta kabreş û xwe berde meqam û meydanê

li tiradê bisekine li benda herdu kurên Mamed begê

Helîm xatûnê bang Gulîsorê kir û got:

Lê lê Gulîsorê keça minê dilê min dibê û dil dibê

lê lê Gulîsorê e zanim Ezîz î biçûk e nikanê siwar bibe li Kumêtê.

 

Lê Binêre

Destana Kela Dimdimê

 Hekar Sermest   Dimdim keleha Kurda ye Stêrka sibehê l’ser daye Îro li me hawar …

error: LÜTFEN OKUYUN KOPYALAMAYIN - JI KEREMA XWE BIXWÎNIN KOPÎ NEKIN !