Xwe Zamiri Kürtçede de, Türkçede olduğu gibi bir ‘kendi / kendisi’ (xwe) zamiri vardır. Bu zamir iki cinsin (eril-dişil) ve bütün sayıların (tekil-çoğul) üç şahısında da hep aynı biçimde kullanılır ve daima Türkçedeki ‘kendi’ anlamını verir.
Xwe bir cümlenin içinde tümleç olarak kullanılan ve ister doğrudan ister dolaylı biçimde özneyi temsil edecek olan her zamirin yerini tutar. Bir diğer anlatımla xwe, gerek doğrudan ya da dolaylı fiil tümleci, gerekse ad tümleci (iyelik-malikiyet) olarak kullanılabilir.
Xwe’nin fiil tümleci olarak kullanımı Xwe fiil tümleci işlevi görürken, yeter ki bu zamirler cümlede özne ya da özne grubu halinde bulunsunlar bütün şahıs zamirlerinin yerini tutar. Mînak ez bi xwe (ben kendim / kendim) tu bi xwe (sen kendin / kendin) ew bi xwe (o kendisi / kendisi) em bi xwe ( biz kendimiz / kendimiz) hûn bi xwe (siz kendiniz / kendiniz) ew bi xwe (o kendileri / kendileri) Yukarıdaki örnekte de görüldüğü gibi ‘xwe’ zamiri kişilere göre değişmez, sürekli aynı kalır.
Cümle içindeki kullanımına örnek: Ez bi xwe ketim. (Kendim düştüm.) Ez bi xwe diçim. (Kendim gidiyorum.) Tu bi xwe ketî. (Kendin düştün.) Tu bi xwe diçî. (Kendin gidiyorsun.) Ew bi xwe kete. (Kendi düştü.) Ew bi xwe diçe. (Kendisi gidiyor.) Em bi xwe ketin. (Kendimiz düştük.) Em bi xwe diçin. (Kendimiz gidiyoruz.) Hûn bi xwe ketin. (Kendiniz düştünüz.) Hûn bi xwe diçin. (Kendiniz gidiyorsunuz.) Ew bi xwe ketin. (Kendileri düştüler.) Ew bi xwe diçin. (kendileri gidiyorlar.)
Xwe’nin iyelik (malikiyet-mülkiyet) zamiri olarak kullanımı Mînak: Olağan zamirlerin kullanımı Xwe’nin kullanımı Hespê min boz e. Ez hespê xwe dibînim. (Benim atım bozdur.) (Ben kendi atımı görüyorum.)
Gundê wî dûr e. Ew diçe gundê xwe. (Köyü uzaktır) (O kendi köyüne gidiyor)
Ez bajarê wan nas dikim. Ew ji bajarê xwe dernakevin. (Ben onların şehirlerini tanıyorum.) Onlar kendi şehirlerinden çıkmıyor. Pêhînî
Aşağıdaki sözcükleri Kürtçeye çevirin. Evi uzaktır. O evine gidiyor. ………………………………………………….. ………………………………………………….. Benim kedim sarıdır. Ben kedimi görüyorum. ………………………………………………….. ………………………………………………….. Senin kalemin eskidir. Sen kendi kalemini kırdın. ………………………………………………….. ………………………………………………….. Onların şehri güzeldir. Onlar kendi şehirlerini seviyor. ………………………………………………….. ………………………………………………….. Bizim kitabımız kırmızıdır. Bizim kendi kitabımız var. ………………………………………………….. ………………………………………………….. Wateya peyvên kurdî mal : ev kedi : pisîk zer : sarı pênivîs : kalem pênûs : kalem qelem : kalem bajar : şehir xweşim : güzel sor : kırmızı dîtin : görmek dibînim : görüyorum. var : heye hezkirin : sevmek hezdike : seviyor çûyîn : gitmek diçe : gidiyor.
kaniyasor.wordpress.com/
