Helbestên Ednan Dogan

20 Ekim 2020

Ednan Dogan di sala 1964’an de li Nisêbîna Mêrdînê li gundê Wêsîkê ku îroj bi navê (kuҫeya Abdilqadirpaşa tê nasîn) hatiye dinê. Dibistana xwe ya seretayî li gund diqedîne û li Nisêbînê dibistana xwe berdewam dike.

WELAT IM

Li nava baxê behişt bûm
Serwer û sertext ferişt bûm
Keyê seranser sirişt bûm
Ketiyê nava xwe me ez

Xwedîyê mezrika Botan
Bûm xwînîyê rom eceman
Birîndar bûm j’ du alîyan
Du parçeyê qesrê me ez

Piştşikestî çoklerizî
Ketîyê qewmê derizî
Li Lozanê mam bê xwezî
Çarparçeyê xerbê me ez

Ji derdorê l’ min civîyan
Mîna keftar hin wek guran
Va ye min çêbû yek şivan
Keda dîlê azad im ez

Li ser singa min va şer e
Weke mîhan tev negere
Aşê avê b’ xwîn digere
Birîndar l’ benda te me ez

Wek bilbilê çengokirî
Bê xêr û bê deng ne girî
Rabe nebe xwelîlserî
Dîrok im efû nakim ez.

A KÊ YÎ TU?

Rûsafîyê, diltarîyê;
Ez kirim yexsîrê xwe;
Çavxumarê, awirbarê;
Xunçegula kê yî tu?

Xerdel, kulîlka beybûnê;
Can û canan te xatûnê;
Bejn êzeran, çavzeytûnê;
Destgirtîya kê yî tu?

Perî, horîyê, delalê;
Yaqûda reş, reşşepalê;
Ez faqîrê li der malê;
Ka xwedîya kê yî tu?

Ceger û dil kire moxil;
Weke seradê ax û kul;
Tîr û xedeng va di dest gul;
Nêçîrvana kê yî tu?

Di nêv saz, tembûr, cumbûşan;
Ney û bilûr, ûd û wişan;
Şear! Ez ummî, bê lîsan;
Lê reqqasa kê yî tu?

Pereng û alaz bi lêvan;
Ziman zilqetîtka yilan;
Gez kir ji nêv her du polan;
Zihamara kê yî tu?

Derya, behr û ava Nîlan;
Ez reben dame ber pêlan;
Bê gemî û keştî hêlam;
Rêhevala kê yî tu?

Dermale kirim bi salan;
Girê dam ez nêzî guran;
Ji xafil birim mezbehan;
Lê qesaba kê yî tu?

Di navbeyna her du ‘îdan;
Bi sator û falçatayan;
Bo necisan kirim qurban;
Ka behişta kê yî tu?

Ne li camî w kenîşteyan;
Li parêstgehek neeyan;
Bê telqên im nêv mirîyan;
Ka zindîya kê yî tu?

Li goreke bênavnîşan;
Ahîn, qîrîn û hem fîxan;
Weke sûlav û robaran;
Yar hawara min î tu…

DILBER

Mizgînî ey dilbera min
Xelata ku te dayî min
Parçe parçe cegera min
Ber bi lêvan va hetewa

Çav û gavên reb dayî min
‘Umrê Xuda bexşîye min
Çirke çirke canê şêrîn
Ber bi poz ve va hatewe

Kêf û seyran va li nik min
Bûne dem û dewran li min
Hêdî hêdî kovanên min
Gerden birrîn bi daxewa

Qeder li ser enîya min
Te nivîsî bi destên min
Gav bi gav feleka xayîn
Te gerandî b’ duwamdewa

Qefle qefle va derd li min
Mîna hesin li milê min
Çiya çiya bi durî xwe
Ez şiyandim bi daxewa

Min derwêş û evdal kirim
Şeyda û ez neçar kirim
Weşm li rûdên ez dax kirim
Li dinyayê gerandmewa

Leylan leylan ez şêt kirim
Li sehrayê sergom kirim
Wekî Mecnûn ji bo Leyla
Derdnak kirim bidaxewa.

DILBERA DIL

Dilberekê dil ji min bir ji xafil
Ez nizanim zindî me an mirî me
Ketim derdê evînê ez mixabin
Carnan beşer û carnan ez cinî me

Dê û bav û xwişk û bira ji bîr çûn
Nizanim tu dibêj belkî sêwî me
Hiş û sewdan li nik wê ma bê vîn im
Carnan derwêş carnan wek evdalkî me

Rê û şivrê li ber min girt ez wenda
Nizam li kû ji bo çi ez girtî me
Divim biçim lê ka herim bi kû ve
Carnan kopal carnan asa z ketî me

Nîn e cih û war ji bo min feqîrî
Gund û bajar mezrik li min xalî ne
Baz didim ez li çol û deşt û çîyan
Carnan li jêr carnan li jor kovî me

Çendîn zahmet e derdê evîna dil
Mirov her dem bi xem kûl û birîn e
Ger nebînim dilbera dil ji min bir
Li vê dinê tenê me bê xwedî me

Rih ji min bir dil ji min bir can ji min
Bê şûn û şop bê kes im bê serî me
Geşt û geryan bûme wekî qereçek
Bê cih û war gah li vir gah li wê me.

ÊŞ

Sebr û hedana min î
Ji dê mîrasa min î
Dinya axreta min î
L’ gorê kefen î tu êş

Carnan diçe çend kêlî
Dil bê te lê naxînî
Ger tu dereng dimînî
Çav li te digere êş

Fêrbûneke hişmendî
Bê te nîn e derunî
Ger tu diçî yekî dî
Dihesidim te ez êş

Rondik yek yek dibarî
Ne ji ber tu dijwar î
Dixwazim tu her hebî
Ez heyranê te me êş

Carnan tê kêf û şahî
Kuç û kolan dikenî
Dost û yar hemû xwedî
Daxwaza min tu yî êş

Li vê dinê derd û kul
Dil kire mîna moxil
Du çavan neke kavil
Da ez te bibînim êş

Dibêm ger tu nebûya
Xweşî bê qîmet dima
Min çi dikir bêyî te
Çi baş e tu heyî êş

Sê roj sê şev bê te mam
Dişewitîm can bi can
Dema li te d’gerîyam
Sersem û ez gêj bûm êş

Roja ku hatim dinê
Ez girîyam bi tenê
Hevalê roja yekê
Bahwer bik tu bûyî êş

Hingî em li gel hev man
Ji hev re bûne heyran
Dema ku te ez hêlam
Bizane z mirî me êş.

WELAT

Çi teşî me bila bişkim
Bê serî û tenha pîj bim
Etles ji bo te nerêsim
J’ her sê rengên bedena te

Rîsekî xav qetqetî bim
Li nav devî û dirî bim
Sersem û gêj newim ristin
ji bona şîrîn navê te

Ne kitanek ji pembû bim
Ne qedîfe w ne j’ hirî bim
Mafûrek li ber derî bim
Ger nepêçim birînen te

Ne ji dargwîzên xîzanê
Ne jî ji sedrê Libnanê
Wek şivek bim ez bibim pil
Nebim gopal l’ ber çokên te

Ne li eywan ne l’ serayan
Nebim keyek li ser textan
Bibim meynoş l’ meyxaneyan
Ger nebim evîndarê te

Nalenala te ye wetan
Bayê ferman her der talan
Bêhûde bim û ez wêran
Ger nebim qurban ji bo te

Xerîb û mişext im li vir
Cesed va ye lê hiş li wir
Rih derîne zivir zivir
Ger can nekim gorî bo te

Hetava çavan her tu yî
Dermanê derdê min tu yî
Qut bike b’ tayê hevrîşmî
Dirêj nebe gerden bo te

Çi bikim j’ gerdena şkestî
Her der li min xir û xalî
Li ser peyarêyan tovî
Ger kok nedim l’ ser xaka te.

YEKÎTÎ

Piştkûz im ez li xurbetê
Dildax im ji ber firqetê
Girtî me w nalîna te tê
B’ kelepçe û pabend im ez

Kelepçe pabend ji pola
Zemt kir ji nav her du pola
Çare nedîtin çar ola
Bê kes û kûs Sehol im ez

Vê Seholê cemidandim
Li parzemînan gerandim
Parçe bûm necebirandim
Li her cihî surgun im ez

Surgun im mîna mirin im
Ez heme lê wekî nîn im
Li ser peyarêyan tov im
Li nav pîyan sorgul im ez

Sorgula baxê behişt bûm
Bilbil û şalûl tenişt bûm
Xweş bala û serbilind bûm
Ji piştê ve şikestim ez

Eger heba pişta di min
Li cem min ba birayêt min
Têk dibirim xapên dijmin
Li dinê çak mirov im ez.

ROJAVA

Horîya baxê cinnet î, çavzeytûna min tu yî
Ketye cenga giran dîsa, serbilinda min tu yî
Çar parçe ye dîlan îroj, sergovenda min tu yî
Aşiq in şalûl û bilbil, ji bo te qurban im ez

Bilbil û şalûl dixwînin, bax û bostanim tu yî
Rojavayê Ferat tirs û xofa neyaran tu yî
Bê deng im îroj lewra, fikr û hem bîra min tu yî
Qesem bi navê îlahî, ji bo te canbexş im ez

Ger min hebe sed can, dergeh ji bo bexşa min tu yî
Çar in hûn li ber dilê me, ya qelengiran tu yî
Biçûka bira yî îroj, bi ehd va malbav tu yî
Biragewre me lê niha, ji bo te bê deng im ez

Bê deng im mîna volkan im, lê li der dora te me
Qesem daye bi navê îlah, va ye canbexşê te me
Aşiq im qurban im bo te, b’ îlah cangorê te me
Şehîd im l’ asîmanan, yan jî şervanê te me ez.

EY YAR

Va derd û kul li min bûne bar;
Hêvî, daxwaz li min bûne sar;
Dergehê dil, li min hate xwar;
Dema tu çûyî ey yar û ey yar!

Bê te me, her der li min sar e;
Kuştî me, qisas tu, hewar e!
Tenê mam, va ye ez bêçare;
Dema tu çûyî ey yar û ey yar!

Bihêvî me ji te, ji vegerê;
Bendewar im ta roja mehşerê,
Lê bitirs im weke roja berê;
Dema tu çûyî ey yar û ey yar!.

1
Hêdî hêdî bêtaqet û Mecal dibim
Pîr û kalÎ j’ ber dûriyê hejar dibim
Erê hatim canê şîrîn xelas bikim
Va can diçe bê esl û fesl leylan im ez

2
Her wê here canê şîrîn parî parî
Xwezka pîxwas xanyê axî ban nikarî
Dê û bav û xuşk û bira li ber derî
ji kû ve têm b kû ve diçim mîrat im ez

3
Diçim ji bîr dihelim ez dermande me
Çira mala bavo bûm va vemirî me
Hevraz bûm nêv am û xas, îroj ketî me
Bê şûnim be şopim mina sêwî me ez
4
Sêwî me bê kes û kûs bejin dasî me
Stû xwarê peyarêyan tovê rijî me
Emir diçe bêhûde va ez bê cî me
Li vir mişext im li wir ecnebî me ez

5
Ji ser xaka bav û kalan rev bi revî
Berê xwe da ecnebiyan min kon danî
Jiyan xweş bû ji dest min çû bi hesanî
Şuşeyek şikestî perçe perçe me ez.

WELATO

Êdî nema zanim ji derba kîjan xencerê bi nalim
Li kîjan aliyê sînorê te bibim nahtor da ku hezarûnehsedûbîstûsê caran bimirim
Û
ji kê gazindeyan bikim vê carê
Nizanim
Lê dizanim Şêr û Şepal hene, ber bi te ve tên….
WELATO.

BÊXWEDÎBÛN

Nizanim çendîn care bêxwedîbûn xwe li min dipêçe
û
çendîn care çengo dibin baskên min yên birîndar li xerîbiyê…..

WELAT

Hingî birîna te mezin û kûr e helbest jî hew dikare bipêçe
Lê tu hem kêlî
Û hem nişterî
welato.

GULGENIM

Em du gulgenim in di binya bêndera vî gundê şewitî de….
Ji vî gundî em bi tenê filitîn
Her sal em hilî derdikevin
lê nizanim çima em virnî dimînin
Dema tu dikevî
ez dişikim
û dema ez tî dibim
tu diçilmisî
Lê em her sal ji koka xwe aj didin.

KORDONDE

Dema min gul ji bo te ji bax jêdikirin bilbilan bi korgirêkan gerdeniyek dihonan
MIn nizanî ew gerdeniya korgirêkî bo min bû
Te ez dama kêlekê
Û ji ber nifirên bilbilan
Ez kordûnde mam.

SEMYAN

Neçe…
Tu semyanê vî diliyî
ez ditirsim bibim nifireke zer
ewê hemî demsalên te bibin payiz
tu yê derhem derhem biweşe
Û
ezê jî bi tenê serê xwe bimînim
Ewê semyanê min bimîne stûvangeke tijî tivanc
Neçe…!

DIZANIM

Dema tu dereg dimîne çav lawaz dibin û dil xilmaş e nizanim ne ji tunebûna te ye ne jî ji bêkesiya min e
û
dema te dibinim çav melûl dibin û dil biguman e
nizanim gelo gunehê çavên teye
şopa nêrînên biyanî tê de hene
ne jî gunehê dilê min e du dil e
nizanim….
Lê dema rudêma te dikene çav serxoş in û dil bibasik e
Dizanim ew ji hezkirina min e…..

DEM Û EM

Ne ez bûme pêşbîniyek
û
ne jî tû bûyî mizgîniyek ji bo dahatiya me!
û
dem derbas dibe…….

CANFEDA

Bedewim ez bi îlah
Natirsim tu car welah
Keç û kur bi yek rêgah
Te dikim quble îroj..

Te azad dikim her roj
Xwîna sor didim pîroz
Parçe parçe laşê min
Rihê min bo te îroj.

EM NE BIRA NE JÎ XUŞKIN

Şîrê dêleguran mijtin
Bi xwîna gelan xwe şuştin
L’ her cihî kambaxî hiştin
Em ne bira, ne jî xuşk in

Li her derê hûn şikestin
Tenê em man li bin dest in
Vê bêtifaqîyê ‘m kuştin
Em ne bira, ne jî xuşk in.

https://www.bernamegeh.org/2019/08/15/jiyana-ednan-dogan/