Kurdên Ermenistanê

Kurdên Ermenistanê an jî Kurdên Rewanê yek ji gelên kêmjimar li Ermenistanê ne. Li Komara Ermenistanê kurdên êzîdî û yên misilman cûdayî têne hijmartin. Baweriya fermî ya dewleta Ermenistanê ew e ku êzîdî ne kurd in û zimanê ku pê diaxivin, kurmancî, bi pêkenî wek êzdîkî tê binavkirin. Kurd bi giranî li rojavayê Ermenistanê bicîh bûne. Gava ku hukumeta Sovyet hate damezirandin, kurdan ewil alfabeyên xwe li ser elfabeya ermenî berhev kirin. Piştra, di 1927 de, wan veguheztin alfabeya Latînî. Di 1945 de, guhertinek din a alfabeyê pêk hat. Di vê demê de, ew berê jî Kirîlî bikar tînin. Todayro jî kurd alfabeyên Erebî, Kirîlî û Latînî bikar tînin. Yekem dibistanên idizdiyan li Ermenistanê di sala 1920-an de xuya bû. Yekem radyo û rojnameya bi zimanê Kurdî Riyta Teze bû. Li Fakulteya Rojhilatnasiyê ya Zanîngeha Dewletê ya departmentrîvanê beşa zimanê Kurdî heye.

Niştecihbûna Kurdan li Ermenistana îroyîn :

Li gorî Robert Hevsen, piraniya van deveran çol bûn. Berî serdema hevpar, Med li van deveran bi cîh bûn. Beriya Worlderê Cîhanê yê Yekem, li van deveran Kurd dijiyan. Wekî din, zanyar dibêje ku Kurd û Med heman reh hene, wan wekî Procurs, bav û kalên Kurdan bi nav dike. Vêga, deverên ku Med lê serdest in Tirkiye, Azerbaycan û Iranran digire nav xwe.

Civata idizdî di salên 1877-1878-an de li Ermenistana nûjen dest bi damezrandinê dike. Di dema şerê Rus-Tirk de, bi hezaran Kurdên idizidî reviyan rojhilat. Koça duyemîn di dema Worlderê Cîhanê yê Yekem de pêk hat. Ew bi giranî koçî deverên derdora Aragachotn, Armavir, Ararat, kîraz, Erîvan, Gumrî, Vagadnazor, Abovyan, Dilijan û Tashir kirin. Kurdên êzdî bi giranî bi xwedîkirina dewar, pez û cotkariyê ve mijûl dibin. Di nav thezîdiyan de, yên ku li bajaran karker, teknîsyen û zanyar dixebitin hene.

Kurd di Sovyeta Ermenistanê de :

Çanda Kurd bi saya piştgiriya dewletê di salên 1930 û 1980-yî de li Sovyeta Ermenistanê geş bû. Di sala 1925-an de, li Ermenistanê yekemîn kongreya Kurdên Kafkasya Başûr hate li dar xistin. Di kongreyê de biryar hate girtin ku alfabeya Kurdî were organîzekirin. Koleja Pedagojî ya Kurdî di sala 1928-an de hate damezrandin. Tevî ku di 1920-an de dibistanên yekemîn ên bi zimanê Kurdî hatin damezrandin, pirraniya berbiçav a gel di 1920-an de nexwendewar ma. Di dema Sovyetê de, li Yêrêvanê yekemîn bernameyên bi Kurdî hatin weşandin. Li Yêrêvanê rojnameyek bi zimanê Kurdî bi navê Riya teze tê weşandin. Piştra, rojnameyek bi navê Botan hat weşandin. Sala 1969-an, li Akademiya Zanistî ya Neteweyî ya Ermenîstanê beşek ji bo lêkolîna çanda Kurdî hate damezrandin.

Di sala 1937-an de, wekî beşek ji paqijkirina tixûbên başûr, kurdên “bêbawer” ji Kafkasyayê, Ermenîstan jî tê de, hatin birin Asyaya Navîn.

Li Ermenîstana nûjen Kurd û idiszdî :

Vêga, Kurd-idiszdî di 4 civatên giştî yên Ermenistanê de: Civata Rewşenbîrên Kurd, Komîteya Kurdistan, Civata Dostaniya Ermenî-Kurd û Yekîtiya Neteweyî ya idiszîdiyan, yek in. Li Enstîtuya Rojhilatnasiyê ya Akademiya Zanistî ya Neteweyî û li Zanîngeha David Anakhta beşek Kurdî heye. Wekî din, di Yekîtiya Nivîskarên Ermenîstanê de beşek nivîskarên Kurd heye.

BERNAMEGEH

Lê Binêre

Hejmara (22) a Kovara Şermola Derket

Hejmara (22) a kovara Şermola ya wêjeyî û çandî ku bi zimanê kurdî û erebî …

error: LÜTFEN OKUYUN KOPYALAMAYIN - JI KEREMA XWE BIXWÎNIN KOPÎ NEKIN !