Lîsteya zanyarên kurd

Ev lîsteya zanyarên kurd ên di dîrokê de ye.[1]

Di dîrokê de her gav di nav gelê kurd de bi taybetî pê îslamê re gellek zanistvan, fîlozof, helbestvan, endezyar, bijîşk û alimên mezin derketine[2][3][4] ji vana yên herî naskirî[5] û pirtûk nivîsandinin û li dû xwe berhem hîştînin di lîstê de cîh girtine.

Berê Îslamê

Ev kategorî yên berê Îslamê û berê zayînê tê de hene.

  • Manî
  • Mazdek Fîlozof (Pêxember)

Sedsala 7, 8 û 9’an

Sedsala 7, 8, 9’an
Zanyar Bûyîn û
Mirin
Herêm Pîşe
Caban el-Kurdî ? – 690 ? Bakurê Kurdistanê Alim û Sehabe
Zozan Sehabe ? – ? Bakurê Kurdistanê Sehabe
Meymûn el-Kurdî ? – ? Bakurê Kurdistanê Sehabe
Ziryab 789 – 857 Başûrê Kurdistanê Stêrknas, Erdnas û Dengbêj
Baba Raxî Hemedanî ? – 848 Rojhilat Helbestvan
Dînewerî 820 – 896 Rojhilat Dîrokvan, Stêrknad, Bîrkar û Lajwerd
Îbn Quteybe 828 – 889 Rojhilat Dîrokvan û Alim
Bassamî Kurdî 800 ? – ? ? Helbestvan
Îbrahîm Mewsilî 742 – 804 Bakur Stranbêj
Şêx Xelîlê Kurdî ? – ? ? Mutesevif
Îsheq Mewsilî 767 – 850 Başûr Muzîkolog

Sedsala 10’an

Sedsala 10’an
Zanyar Bûyîn û
Mirin
Herêm Pîşe
Eliyê Lokerî ? -? ? Helbestvan
Qalî 918 – 968 Bakurê Kurdistanê Wêjevan, Gerok, Hedîsvan û Zimannas
Îbn Kec ? ? Alim
Ebû Ebdullah Mukrî ? – 976 Rojhilat Alim
Evdilsemedê Babek 972 – 1019 Bakûrê Kurdistanê Helbestvan

Sedsala 11’an

Sedsala 11’an
Zanyar Bûyîn û
Mirin
Herêm Pîşe
Baba Tahirê Uryan 944? – 1019 Rojhilata Kurdistanê Fîlozof, Helbestvan
Elî Herîrî 1009 – 1077 Bakur Alim û Helbestvan
Ebûlwefayê Kurdî 1026 – 1107 Başûr Mutesevif
Evdilqadirê Geylanî 1078 – 1166 Rojhilat Alim û Nivîskar
Şêx Mûsê Ezûlî 1077 – 1164 Bakur Alim û Helbestvan
Şêx Fexrê Adiyan ? – ? ? Fîlozof
Eyn el-Qudat 1098 – ? Rojhilat Fîlozof
Îbn Dînar ? – ? Bakûr Fîlozof û Bijîşk
Ehmed Eşnehî 1058 – 1121 ? Alim
Ebû Bekir Şaşî 1037 – 1113 Bakur Alim û Nivîskar
Mawerdî 974 – 1058 Îraq Hedîsvan, Fiqihzan û Hiqûqnas
Elî Hekarî 1019 – 1093 Başûr Hedîsvan

Sedsala 12’an

Sedsala 12’an
Zanyar Bûyîn û
Mirin
Herêm Pîşe
Şehre Dîneweriye 1091 – 1179 Sûrî Hedîsvan û Wêjevan
Behaedîn ibn Şedad 1145 – 1234 Rojava Dîrokzan, Nivîskar û Alim
Cakîr el-Kurdî 1155 – ? Başûr Alim
Îsmaîlê Cizîrî 1153 – 1233 Bakur Matematîkzan, Endazyar û Fizîknas
Amîdî 1156 – 1233 Bakur Fîlozof, Nivîskar û Alim
Emerê Suhrewerdî 1145 – 1234 Rojhilat Fîlozof
Evdilqadirê Suhrewerdî 1097 – 1168 Rojhilat Alim
Elî ibn el-Esîr 1160 – 1233 Rojava Dîrokzan
Îbnûl Ezraq 1116 – 1176 Bakûr Dîrokzan
Macîd el-Kurdî ? – 1166 Bakur Alim
Şihabedînê Suhrewerdî 1155 – 1191 Rojhilat Fîlozof
Ziyaedînê Hekarî ? – 1189 Bakur Alim
Mecdedîn ibn el-Esîr 1149 – 1210 Bakur Zimannas û Wêjevan
Diyadîn ibn el-Esîr 1163 – 1239 Bakur Nivîskar
Mubarek ibn el-Mistewfî 1169 – 1239 Başûr Dîrokzan
Ebûlferec ibn el-Cewzî 1116 – 1201 Dîrokzan, Bijîşk û Alim
Nîzamî Gencewî 1141 – 1209 Îran Fîlozof û Helbestvan
Şêx Evdilezîzê Geylanî ? – ? Alim
Selahedînê Eyûbî 1138 – 1193 Pêşeng û Sosyolog
Ehmed Şerefedîn 1162 – 1234 Başûr Nivîskar
Mûsa Kemaledîn 1156 – 1241 Başûr Astronom, Matematîkzan, Hedîsvan, Fiqihzan

Sedsala 13’an

Sedsala 13’an
Zanyar Bûyîn û
Mirin
Herêm Pîşe
Ebûlfida 1273 – 1331 Rojava Astronom, Dîroknas û Erdnas
Îbn Xelikan 1211 – 1282 Rojava Alim, Nivîskar û Dîrokzan
Şemsedînê Şehrezûrî 1250 – 1288 ? Başûr Fîlozof, Bijîşk, Dîrokzan
Zahidê Gîlanî 1216 – 1301 Îran Alim
Îbn Selah el-Kurdî 1181 – 1245 Başûr Alim
Siracedînê Ûrmewî 1198 – 1283 Rojhilat Alim û Fîlozof
Fexredînê Exlatî ? – ? Bakur Astronom
Îbrahîm Xelatî 1242 – 1322 Bakur Kîmyager
Sefiyedînê Erdebîlî 1252 – 1334 Mutesevif
Zahidê Gîlanî 1216 – 1301 Alim û Mutesevif
Îsa Kurdî ? – 1267 Sûrî Alim
Muhemmed kurê Yûsifê Cizrî 1240 – 1311 Bakur Fiqihzan û Bijîşk
Husamedînê Çelebî 1225 – 1284 Rojhilat – Tirkiye Alim
Sefiyedînê Ûrmewî 1216 – 1294 Rojhilat Muzîkolog
Îbn Teymiye 1240 – 1307 Bakur Teolog û Fîlozof
Îzedîn Erbîlî 1190 – 1262 Bakur Felsefevan
Îbn Hacîb 1174-1248 Misir Fiqihzan

Sedsala 14’an

Sedsala 14’an
Zanyar Bûyîn û
Mirin
Herêm Pîşe
Ciweyriye 1305 – 1385 ? Alime
Esma 1315 – ? Bakur Hedîsvan
Zeynûdîn Iraqî 1325 – 1404 Başûrê Kurdistanê Alim
Îbnî Cezerî 1350 – 1429 Bakur Dîrokzan û Hedîsvan û Tefsîrvan
Mele Perîşan 1356 – 1416 Rojhilat Helbestvan
Şêx Tahirê Kurdî ? – ? Bakur Alim û Zanyar
Tajdînê Kurdî ? – 1350 Bakur Alim
Ûm Muhemmed ? – ? Bakur Hedîsvan
Ehmed Herîrî ? – 1405 Başûr Alim

Sedsala 15’an

Sedsala 15’an
Zanyar Bûyîn û
Mirin
Herêm Pîşe
Mehmûdê Kurdî ? – ? ? Dahêner
Melayê Batê 1417 – 1491 Bakur Helbestvan, Wêjevan û Nivîskar
Mele Guranî 1410 – 1488 Bakur Alim
Mele Serhengê Zaxoyî ? – ? Başûr Nivîskar û Helbestvan
Mîna ? – ? ? Helbestvan
Evdilqadirê Kurdî ? – 1491 Sûrî Alim
Axayê Bêdarî ? – ? ? Helbestvan
Mele Mensûr Girgaşî ? – ? Başûr Alim û Helbestvan
Îdrîsê Bidlîsî 1452 – 1520 Bakur Dîrokzan û Siyasetmedar
Emetullah ? -? ? Zanyara Olê
Muhemmed kurê Hesenê Kurdî (El Kurdiye) 1379 – 1439 Alim
Yaqûb Beg ? – ? Bakur Helbestvan

Sedsala 16’an

Sedsala 16’an
Zanyar Bûyîn û
Mirin
Herêm Pîşe
Eliyê Teremaxî 1591 – 1653 Bakur Zimannas, Nivîskar û Wêjevan
Nefî 1572 – 1635 Bakur Helbestvan
Ehmedê Textî ? – 1640 ? Helbestvan
Şerefxanê Bedlîsî 1543 – 1603 Bakur Dîrokzan
Şukriyê Bedlîsî ? – ? Bakur Dîrokzan û Helbestvan
Mewlana Ebûlfezl Muhemmed ? – 1574 Bakur Dîrokzan
Melayê Cizîrî 1570 – 1640 Bakur Alim, Wêjevan, Helbesvan
Mele Taha 1560 – ? Bakur Alim û Helbestvan
Şêx Şemsedînê Exlatî 1588 – 1674 Bakur Wêjevan û Helbestvan
Macin ? – ? ? Helbestvan
Axayok ? – ? ? Helbestvan
Yûsif el-Kurdî ? -? Bakur Alim û Nivîskar
Mele Mûsayê Kurdî ? – ? Başûr Alim

Sedsala 17’an

Sedsala 17’an
Zanyar Bûyîn û
Mirin
Herêm Pîşe
Ehmedê Xanî 1650 – 1707 Bakur Fîlozof, Dîrokzan, Helbestvan û Astronom
Îbrahîm Goranî 1616 – 1690 Başûr Nivîskar û Matematîkzan
Ehmed Murşîdî 1689 – 1761 Bakur Alim, Fîlozof û Wêjevan
Feqiyê Teyran 1590 – 1660 Bakur Fîlozof, Helbestvan û Nivîskar
Îsmaîlê Bazîdî 1654 – 1709 Bakur Helbestvan û Wêjevan
Îlyas el-Kurdî 1637 – 1726 Rojava Alim û Nivîskar
Mele Çelebî ? – 1655 Bakur Nivîskar
Mistefa Besaranî 1642 – 1701 Rojhilat Helbestvan
Şerefxanê Hekarî 1682 – 1748 Bakur Helbestvan
Mele Yûnisê Erqetînî ? – 1785 Bakur Alim û Helbestvan
Selim Silêman 1586 – ? Bakur Fîlozof, Wêjevan û Helbestvan
Şêx Îlyas ? – ? Bakur Alim
Nabî 1642 – 1712 Bakur Helbestvan
Melayê Alim Remezanê Ebasiyan ? – ? Başûr Helbestvan û Alim
Muhemmed Kendulayî ? – ? Rojhilat Nivîskar
Ebdurehman Kurdî ? – 1655 Rojhilat Matematîkzan
Mele Mehmûdê Kurdî ? – 1663 Sûrî Alim
Kurdî Muhemmed Efendî ? – 1673 Osmanî Nivîskar û Alim
Şêx Hesen ? – 1638 Rojava Felsefevan
Muhemmed Efendiyê Şehrezûrî ? – 1667 Rojhilat Dîrokzan, Nivîskar
Ebdurehmanê Kurdî ? – 1655 Bakur Helbestvan

Sedsala 18’an

Sedsala 18’an
Zanyar Bûyîn û
Mirin
Herêm Pîşe
Haris Bitlîsî 1700 – 1775 Bakûr Helbestvan
Şemsê Bidlîsî 1715 – 1788 Bakûr Astronom, Matematîkzan û Erdnas
Mewlana Xalid 1773 – 1826 Başûr Alim, Helbestvan
Mele Xelîlê Sêrtî 1754 – 1843 Bakûr Alim, Nivîskar û Fîlozof
Miradxan 1736 – 1778 Bakûr Helbestvan
Mele Yehyayê Mizûrî ? – ? Başûr Alim û Helbestvan
Pertew Begê Hekarî 1777 – 1841 Bakûr Helbestvan
Xanayê Qubadî 1700 – 1759 Rojhilat Helbestvan, Wêjevan û Wergêr
Îbrahîm Heqî Erziromî 1702 – 1780 Bakûr Alim, Sosyolog û Astronom
Feqe Reşîdê Hekarî 1793 – ? Bakûr Helbestvan û Alim
Mîrza Elmas Xan 1763 – ? ? Helbestvan
Şêx Nûredîn Birîfkanî 1795 – 1851 Bakûr Alim û Helbestvan
Seyîd Tahayê Hekarî ? – 1853 Bakûr Alim, Wêjevan û Fennas
Şeyda Hewramî 1784 – 1852 Rojhilat Helbestvan
Elî Berdeşanî 1771 – 1813 Başûr Alim û Helbestvan
Welî Dêwane 1754 – 1798 Başûr Helbestvan
Hecî Fetahê Hezroyî ? – ? ? Helbestvan
Muhemmedê Kurdî 1715 – 1780 Îraq Nivîskar
Ebdullah Bîtûşî 1774 – 1806 Rojhilat Alim û Nivîskar
Seyfiyê Şoşî ? – ? ? Helbestvan
Şêx Hesenê Nûranî 1786 – 1865 Bakûr Alim
Bekir Begê Erizî 1767 – ? ? Hunermend
Ebdullah Ubeyd ? – 1793 Başûr Alim û Nivîskar
Merûf Nûdhî 1753 – 1838 Başûr Alim û Wêjevan

Sedsala 19’an

Sedsala 19’an
Zanyar Bûyîn û
Mirin
Herêm Pîşe
Evdirehman Begê Sahêbqiran 1800 – 1866 Başûr Helbestvan
Elî Emîrî 1857 – 1924 Bakûr Lêkolîner
Mele Mehmûdê Bazîdî 1797 – 1863 Bakûr Dîrokzan û Alim
Mîrza Ebdilqadirê Paweyî 1859 – 1910 Rojhilat Helbestvan û Nivîskar
Muhemmed Emîn Zekî 1880 – 1948 Başûr Dîrokzan û Kurdolog
Nalî Şarezûrî 1791 – 1855 Başûr Matematîkzan, Alim û Helbestvan
Evdilhekîmê Arwasî 1865 – 1943 Bakûr Alim
Xalid Axayê Zêbarî 1827 – ? Bakûr Helbestvan
Ehmed Begê Komasî 1795 – 1876 ? Helbestvan
Şêx Evdirehman Xalis Talebanî 1797 – 1897 Başûr Nivîskar
Evdalê Zeynikê 1880? – 1913 Bakûr Dengbêj û Helbestvan
Wefayî 1844 – 1903 Rojhilat Helbestvan
Mehwî 1813 – 1906 Başûr Dadger û Helbestvan
Tahayê Herîrî 1803 – 1875 Başûr Alim
Pîremêrd 1867 – 1950 Başûr Helbestan u Rojnamevan
Şêx Mehmûd Fewzî ? – ? Bakûr Alim
Mîhrîbana Berwarî 1814 – 1865 Bakûr Helbestvan
Muhemmed Kurd Elî 1876 – 1952 Rojava Dîrokzan
Şamî Kirmaşanî 1889 – ? Rojhilat Helbestvan
Hecî Qadirê Koyî 1816 – 1897 Başûr Helbestvan
Mewlewî Tawegozî 1806 – 1882 Başûr Alim, Fîlozof û Helbestvan
Şêx Evdirehmanê Axtepî 1850 – 1905 Bakûr Astronom, Felsefevan û Alim
Ceferqulî Zengêlî 1855 – 1897 Xorasan Helbestvan
Mestûre Erdelan 1805 – 1848 Rojhilat Dîroknas û Helbestvan
Şêx Seîd 1865 – 1925 Bakûr Alim
Şêx Xatabê Mazin 1846 – ? Bakûr Alim û Mentiqvan
Melayê Erwasê ? – ? Bakûr Bijîşk
Şêx Muhemmedê Xazînî 1816 – 1892 Bakûr Alim
Şêx Rizayê Talebanî 1835 – 1909 Başûr Helbestvan
Şêx Hesîb Axtepî 1885 – 1947 Bakûr Alim û Helbestvan
Feqe Qadirî Hemewend ? – ? Helbestvan
Muhemmed Emîn Kurdî 1844 – 1914 Başûr Alim û Nivîskar
Edeb 1862 – 1917 ? Helbestvan
Mele Ebû Bekir 1863 – 1942 Başûr Fîlozof, Alim û Astronom
Seyîd Fehîmê Arwasî 1825 – 1896 Bakûr Fîlozof û Alim
Siyehpûş ? – ? Bakûr Helbestvan
Şêx Fethullah Werqanisî 1847 – 1900 Bakûr Alim û Nivîskar
Şêx Evdirehmanê Taxê 1831 – 1886 Bakûr Alim û Helbestvan
Muhemmed Qeredaxî 1798 – 1864 Başûr Matematîkzan, mentiqvan û zimannas
Mele Muhemmedê Koyî 1876 – ? Başûr Helbestvan
Hacî Nemet 1871 – 1919 Rojhilat Helbestvan
Mîrze Riza Kelhûr 1829 – 1892 Rojhilat Xetçêker û Dîrokzan
Bêhûd 1878 – 1955 Başûr Helbestvan
Ebdullah Pîrebab ? – 1900 Rojhilat Geometrî
Şêx Esadê Erbîlî 1847 – 1931 Başûr Helbesvan û Alim
Keyfî 1814 – 1883 Başûr Helbestvan
Herîq 1856 – 1909 Başûr Alim û Helbestvan
Ebdullah Misbahedîn 1862 – 1912 Rojhilat Matematîk û Geometrî
Ebdulsemî Kurdî ? – 1820 Başûr Astronomî
Nîmetullah 1860 – 1915 Başûr Astrolog, Mantiqvan û Fîlolog
Emîn Fewzî ? – 1928 Başûr Felsefevan, Kîmyager, Fizîknas
Muhemmedê kurê Resûl ? -? Başûr Matematîkzan û Alim
Ebdulmecîd Mîrza 1852 – 1925 Rojhilat Wêjevan

Sedsala 20’an

Sedsala 20’an
Zanyar Buyîn û
Mirin
Herêm Pîşe
Ebdulkerîmê Muderîs 1901 – 2005 Başûr Wergêr, Alim û Nivîskar
Hesen Hişyar 1907 – 1985 Bakûr Dîrokzan
Seîdê Nûrsî 1878 – 1960 Bakur Fîlozof, Alim û Nivîskar
Xelîfe Yûsif 1885 – 1965 Bakûr Alim û Helbestvan
Osman Sebrî 1903 – 1993 Başûr Nivîskar
Celadet Alî Bedirxan 1893 – 1951 Bakûr Zimannas û Kurdolog
Ehmedê Nalbend 1891 – 1963 Başûr Helbestvan
Nûrî Dêrsimî 1894 – 1973 Bakûr Îdeolog
Ordîxanê Celîl 1932 – 2007 Nivîskar
Hamid Aytaç 1890 – 1982 Bakûr Xetçêker
Şêx Xiyasedîn Emre 1919 – Bakûr Dîrokzan
Dildar 1918 – 1947 Rojhilat Helbestvan
Enwerê Mayî 1913 – 1963 Başûr Rewşenbîr û Helbestvan
Ebdullah Goran 1904 – 1962 Başûr Helbestvan
Mele Ehmedê Palo 1920 – 1991 Bakûr Nivîskar û Dîrokzan
Nûr Elî Îlahî 1895 – 1974 Rojhilat Dahêner
Nadoyê Xudo Maxmedov 1907 – 1990 Dîrokzan
Şêx Evdirehîm 1897 – 1938 Bakûr Alim
Hejar 1920 – 1990 Rojhilat Fîlozof, Zimannas, Alim
Mele Sîracê Xelîlî 1930 – 1983 Bakûr Alim, Nivîskar û Helbestvan
Cegerxwîn 1903 – 1984 Bakûr Nivîskar û Dîrokzan
Qanatê Kurdo 1909 – 1985 Bakûr Zimannas û Nivîskar
Şêx Memdûh Birîfkanî 1911 – 1976 ? Nivîskar
Abdurrahman Dürre 1930 – 2012 Bakûr Nivîskar, Alim û Helbestvan
Mele Seîdê Nîvilî 1932 – ? Bakûr Zimannas û Alim
Seydayê Tîrêj 1923 – 2002 Rojava Alim û Helbestvan
Abdullah M. Varlı 1939 – 2012 Bakûr Lêkolîner, û Alim
Hêmin 1921 – 1986 Rojhilat Helbestvan, Nivîskar û Werger
Feqî Huseyîn Sagniç 1926 – 2003 Bakûr Zimannas
Damaw Husênê Mukriyanî 1893 – 1948 Başûr Dîrokzan
Ebdulbasit Ebdussemed 1927 – 1988 Başûr Hafiz
Musa Anter 1920 – 1992 Bakûr Nivîskar
Seydayê Keleş 1930 – 2007 Bakûr Nivîskar û Helbestvan
Baba Merdûxê Rûhanî 1923 – 1989 Rojhilat Matematîkzan û Alim
Mehmed Uzun 1953 – 2007 Bakûr Nivîskar
Abdusamet Yigit 1978 – — Bakûr Nivîskar, Dîrokzan û Wêjevan
Muhemmed Tahirê Kurdî 1900 – 1980 Başûr Xetçêker

Çavkanî

  1.  Muhemmed Emîn Zekî, Meşahirê Kurd û Kurdistan
  2.  Tarîxa edebiyata kurdî, Prof. Qanatê Kurdo
  3.  http://www.pen-kurd.org/kurdi/klasikenme.html
  4.  Antolojiya Helbestvanên Kurd, Berhevkar A. Bali, Weşanên Pelê Sor, Stenbol, 1992
  5.  http://www.ilkehaber.com/yazdir/yazi/klasik-kurt-edebiyati-368.htm
  6.  http://kurdoloji.info/wejeyaklasik.html
  7.  Mehmet Çaglayan, Şark Uleması

 

Lê Binêre

Hejmara (22) a Kovara Şermola Derket

Hejmara (22) a kovara Şermola ya wêjeyî û çandî ku bi zimanê kurdî û erebî …

Bir Cevap Yazın

error: LÜTFEN OKUYUN KOPYALAMAYIN - JI KEREMA XWE BIXWÎNIN KOPÎ NEKIN !