Komkujiya Sêwasê yan Komkujiya Madimakê an jî Bûyera Madimakê, bûyerek e ku di 2ê tîrmeha 1993yan de li bajarê Sêwasê qewimî. Li Sêwasê hoteleke bi navê Hotel Madimak heye ku bi destê komên nîjadperest û faşîst hate agirberdan û di encamê de 33 nivîskar, hunermend û rewşenbîrên elewî û du …
Zêdetir BixwîneDîroka Rojnamegeriya Kurdî
Nêrînek giştî bo medya û medyaya kurdî Ragihandin bi destpêbûna mejûya mirovan destpêkirîye. Pêwîstiya ragihandinê bi amûr û şêwazên cûda berdewam kirîye.Lê di nava amurên ragihandinê de herî bibandor ku hîma wî dema romayiyan hatîye avetin û di sedsala 17’an de bi awayê rojnemegerîye derketîye holê û her berdewame.Ber çemê …
Zêdetir BixwîneCivata Azadiya Kurd
Zinar Soran Piştê ku Mustafa Kemal Atatürk derbasê Kurdistanê dibe, ew bi dijwarî li dijî tevgera Kurdistanê û komeleyên Kurdan dest bi xebatê dike. Bi taybetî piştê ku “Quway-i Mîlliye” (Hêzên Neteweyî) li hember Yewnaniyan bi ser dikevin, zilm û zordariya Mustefa Kemal ya li dijî muxalefeta Tirkiyê û her wusa li hember komele …
Zêdetir BixwîneCemiyeta Tealiya Kurd
Cemiyeta Tealiya Kurd, ango Komeleya Bilindbûna Kurd, bi navê wê yê tirkî Kürd Teali Cemiyeti jî tê naskirin, rêxistineke siyasî ya kurdan bû û di sala 1918 an 1919’an de li Stenbolê hat damezrandin. Çend endamên wê berê endamên Cemiyeta Teawun û Teraqiya Kurd bûn. Şaxên KTC li Amedê û çend bajarên Kurdistanê hebûn. Endamên …
Zêdetir BixwîneRêxistina Xwendevanên Kurd: Hêvî
Hêvî rexistineke xwendekarên kurd bû û di sala 1912’an de hat damezrandin. Tê de endamên malbata Cemîl Paşa roleke girîng leyîst. Komeleya Hêvî di 26’ê gulanê sala 1912’an de hate damezirandin. Rêxistin ji aliyê Omer Cemîl Paşa ve hate ava kirin. Rêxistin, rêxistineke xwendakarên kurd bû. Komele, bi esasî dixwest ku divê Kurd ji …
Zêdetir BixwîneCemiyeta Teawun û Tereqiya Kurd
Cemiyeta Teawun û Tereqiya Kurd an Cemiyeta Teawun û Tereqiya Kurmancan , ango Komeleya Alîkarî û Pêşveçûna Kurd (KAPK), bi navê wê yê tirkî Kürt Teavün ve Terakki Cemiyeti jî tê naskirin, di sala 1908’an li Veznecilera Stenbolê hate damezrandin û rêxistina siyasî ya kurdan a pêşîn bû. Komele ji aliyê kesê xwedî ramanên cûda ve hatibû damezrandin lê …
Zêdetir BixwîneSerhildana Elkê
Serhildana Elkê an jî Serhildana Beytûşebabê (bi tirkî: Beytüşşebap İsyanı ) di 3’ê îlona sala 1924’an de destpê kir. Serhildan, di pêşengiya serbaz Îhsan Nûrî de ji aliyê rêxistina Azadî ya li alaya piyade ya 18’emîn ya li navçeya Elkê (Betûşebabê) hate destpêkirin. Serhildanê, di demeke kin de nêviyê alayê da ber xwe û yekemîn serhildana kurdan a piştî sazbûna komarê ye. Ev …
Zêdetir BixwîneAlfabeya Şemo-Marogûlov
Alfabeya Şemo-Marogûlov yekemîn alfabeta kurdî ya bi tîpên latînî ye û ji aliyê Erebê Şemo û Îsahak Marogûlov hatiye amadekirin. Bi biryara hikûmeta Sovyeta berê û Ermenîstanê Erebê Şemo û Isahak Marogûlov (bi koka xwe Aşûrî) dest bi amadekirina alfabeta kurdî ya bi tîpên latînî kirin û di sala 1928’an de karê xwe bi dawî anîn. Wan di sala 1929’an de yekemîn …
Zêdetir BixwîneDîroka Rojnameya Riya Teze
Riya Teze (carina wek Rya Teze tê nivîsandin) yekemîn rojnameya kurdî ye ku bi tîpên latînî hatiye çap kirin. Riya Teze di 1’ê avrêla sala 1930’î de li Sovyetistanê bi alfabeya kurdî ya Şemo-Marogûlov ku di sala 1928’a de bi biryara dewleta Sovyeta berê hatibû amade kirin, dest bi weşana xwe kir û destpêkê heftê du caran bi çar rûpelan derdiket. Bi vî awayî Riya Teze beriya kovara Hawar dest bi …
Zêdetir BixwîneKurdistana Sor
Kurdistana Sor (bi rûsî: Красный Курдистан, Krasniy Kurdistan; bi azerî: Qizil Kürdistan) otonomiya kurdên YKSS’ê ku di nava salên1923 heya 1929’an de berdewam kiribû. Kurdistana Sor projeyeka Lenîn bû ku Lenîn beriya mirina xwe ew pêk anî. Ji bo kurdên di nava Azerbeycan û Ermenistanê de dijîn herêmeke serbixwe avakir. Lenîn alîkariya neteweyên kêmnifûs dikir ku di bin şovenîzma neteweyên zêde nifûs de …
Zêdetir BixwîneDewleta Şedadiyan
Şedadî (carina Şeddadî tê nivîsandin) navê dewletekê ye ku di sala 951’ê (340´ê hicrî) de ji aliyê Şedadiyan ve li herêma Eranabakurê Azerbeycanê (Başûrê Qefqezê) hatiye damezrandin. Vê dewleta Kurdan heta sala 1164’an xwe ser piyan girt. Bajarê Anî (li Qersê, Tirkiye), Tibîlîsî (Gurcistan), Demirqapî, Qerebax, Naxçivan, Gence (li Azerbeycanê ye), Dvîn (li Ermenistanê ye) Dewleta Şedadiyan, di sala 951´ê miladî de bi destê Mihemedê kurê Şedad ve li (Başurê Qafkasya) hatiya sazkirin. Ev dewlet, …
Zêdetir BixwîneDewleteke Kurd: Gutî
Gutî[1] an jî Kuti, Kurti, Qurti, Kurdu[2] di dirokê de yek ji pêşiyê kurdan e li çiyayê Zagros û li kêlêka çemê Zapê jiyan e, 2700 sal beriya zayînê, dewleteke xurt û serbixwe sazdikin û tênê heta Mezopotamya, lewre axa wir gelek xweş û bijun bû. Di sala 2649’an a pêşiya zayînê de êrîş dibin ser sumer û akadiyan welatê akadiyan ji zevt dikin du qerna wan …
Zêdetir BixwîneKomara Mahabadê
Komara Kurdistanê an jî Komara Kurdistanê ya Mehabadê[2] komareke kurdî bû ku serbajarê wê Mehabad bû. Komar, di 22’ê çileyasala 1946’an de ji aliyê serokê wê Qazî Mihemed ve hate ragihandin. Berî Avabûnê Piştî encamdana serhildanên Şêx Ubeydelayê Nehrî û Simkoyê Şikak, di nava Kurdên Rojhilat de kêmasiya zana û rewşenbîran dihate niqaşkirin. Seyîd Huseyîn Huznî Mukriyanî ku ji Mahabadê ye, bi rêya …
Zêdetir Bixwîne