Soran Hemereş (سۆران حەمەڕەش) Kurdgal Namek, pirtûkeke dîrokî ya kêmpeyda li ser kurd û Beluç e yan belgenameyeke saxte- çêkirî? Kurmancîkirin: Muhsîn Ozdemîr Hê nû min pirtûka “Kurd Kê ye?” nivîsandibû. Rojekê hevalekî birêz , pêvendî bi min re danîn û got; pirtûkeke gellekî kêmpeyda heye li ser dîroka kurdan, …
Zêdetir BixwîneSerhildana Kela Dimdimê – Kakşar Oremar
Berxwedana Kela Dimdimê ne çîrokek çêkirî ye, belkî rûdaneke rastîn a dîroka me ya azadîxwaziyê ye. Rûpelekî dîroka siyasî ya Kurdistanê ye ku serwer û bindest rastî hev hatine û kurdan serî netewandine Dem û çax: Sedsala 17’an, sala 1609 zayînî (1018 Hicrî Qemerî). Cih: Herêma Ûrmiyê, rojhilatê Kurdistanê. Sedem: …
Zêdetir BixwîneKeyaniya Kurdistanê
Keyaniya Kurdistanê an jî Melîketiya Kurdistanê (1922-1924) navê melîketiyekê ye ku Şêx Mehmûdê Berzencî li başûrê Kurdistanê damezrandiye. Piştî têkçûyîn û hilweşîna împeratoriya Osmanî, pêl bi pêl gelên bindest li çareya serê xwe digerin. Tevgera ku di bin pêşengiya Berzencî de xurt kiribû, li dijî statûkoparêzî, berjewendperestî û dagirkeriya Brîtanyayê di rezbera 1922’î de îlankirina dewleta Kurdistanê dike û bo karê …
Zêdetir BixwîneDewleta Biweyhiyan
Biweyhî, Dewleta Biweyhiyan di pirtûkan de bi erebî : الدولة البويهية al-Dawla al-Buwayhīya hatiyê binavkirin, dewleteke kurdan bû, di 932an de li Îran û Îraqa îroyîn de hatiye avakirin. Her çiqas pêşiyê bi pirranî li bakûrê Îranê bûbin jî paşê heta başûrê Îranê çûne.[2] Peytexta vê dewletê Şîraz bû. Dînê dewletê îslam û ziman jî bi piranî farsî û kurdî tevê erebî bûye. Temenê Dewletê 130 sal bû û di …
Zêdetir BixwîneMîrgeha Sadakiyan
Sadakiyan an jî Sadakiya, Sadaqiya, (dem. 770 – 827), hatîye jînkirin. Mîrgehekî kurdan ya ku di dema xwe de, bandûra wê pirr mezin bûye. Navenda wê Rojhilatê Kurdistanê li Ûrmiyê bûye. Navê vê mîrgeha kurdan, ji navê mîrê wê Sadaqê kurê Elî tê. Harûn Reşîd ku weke xalîfe jî, navê wî heye, …
Zêdetir BixwîneMîrneşîniya Biradost
Mîrneşîniya Biradost, Xanedana vê mîrneşîniyê Neviyên Hesnewî ne. Li dawiya kuştina Mîr Hilalê Kurê Nasir El-Dewle Bedir de Kurên Hilal ji bona nava Biradostê hatine bibarkirin. Mîrên Biradostî Evanan Sê Bira bûn. Yekek ji wan Tahir bû, yê ku ew li cîgehê Bavê xwe de ji bona Şarezorê bi Serdar ve hate bikirin. Yekekî …
Zêdetir BixwîneMîrgeha Baban
Baban (1649-1850) mîrgeheke (îmareteke) kurdan bû, navê wê ji navê malbata Baban hatiye. Yekemîn serdarê mîrgeha Baban Ehmedê Feqî bû. Piştî wî Baba Silêman hat mîrê Şarezor. Baba Silêman sînorên mîrnişîna xwe fereh kir û gihande Kerkûkê. Piştî wî Silêman Paşa hat û sînor ferehtir kirin û gihande Koyê, Xaneqînê, …
Zêdetir BixwînePeymana Sevrê
Peymana Sevrê peymaneka aştiyê (bi fransizî: Traité de Sèvres) bû ko di navbera Hevalbendên Şerê Cîhanî yê Yekê, bil ji Emrîkayê û Emperatoriya Osmanî da li 10ê Tebaxa 1920ê piştî dumahiya Şerê Cîhanî yê Yekê ji bo sulh û aşîtiye li bajarê Parîsê hat morkirin. Ji dewleta Osmaniyan û saziyên Ermenî û Kurd jî xwest ko ji bo parastina mafê xwe û pêşkêşkirina daxwaziyên xwe nûnerên xwe bişînin …
Zêdetir BixwînePeymana Lozanê
Peymana Lozanê peymaneke aştiyê bû ko li 24ê Tîrmeha 1923ê jibo çaresera arîşeya Anadol û parçekirina Emperatoriya Osmanî di navbera Hevalbendên Şerê Cîhanî yê Yekê û Civata Neteweyî ya Mezin ya Tirkiyê li bajarê Lozanê hat morkirin. Vê peymanê Peymana Sêvrê ko dinavbera hevalbendan û Emperatoriya Osmanî da hatbû morkirin betalvekir. Peymana Lozanê verêja xebata Tirkan bi seroktiya Ataturkî û berjewendiyên nû yên welatên mîna Brîtanyayê li herêmê bû. Avriyek …
Zêdetir BixwîneEyaleta Kurdistanê
Eyaleta Kurdistanê (bi osmanî ايالت كردستان, Eyâlet-i Kurdistân[1]) ji 1847ê heta 1867ê ajotiye (20 sal). Hinek lêkolîner jî eyaleta Şehrezûr bi Kurdistanê ve tevlihev dikin, zen dikin ku eyaleta Şehrezûr eyaleta Kurdistan e.[2] Li sala 1847ê Bedirxan Beg serî hildaye. Di rojnameya osmanî li 14 berfanbar 1847ê da – Rojnameya Takvim-i Vekayi – parêzgehekî bi navê “Eyaleta Kurdistan” bi fermî hate damezirandin.[3] Di …
Zêdetir BixwîneJiyana Selahedînê Eyûbî
Selahedînê Eyûbî (wek Selahedîn, Selaheddîn, Silhedîn, Selahedînê Kurdî û Simko (bi erebî: صلاح الدين يوسف بن أيوب, lat. Selah el-Dîn Yusif îbn Eyûb) jî tê naskirin; li Rojavayê jê re Saladîn dibêjin) (z. 1138 – m. 4’ê adarê, 1193) serleşkerekî kurd[1][2][3] î misilman bû ku di destpêkê de li dijî fatimiyan û pişt re li dijî xaçperestan (mesîhiyên ku çûbûn xakên pîroz li Filistînê ji bo ola xwe biparêzin) derketîbû û bajarê Qudsê (Orşelîm) dorê sedsalekê şunda bidest …
Zêdetir BixwîneStraneke 3400 salî ya Hurriyan hate dîtin
Sitraneke Kurdî li ser tableteke ku bi nivîsa bizmarî hatiye nivîsandin û xwediyê demboriyeke dîrokî ya 3400 salî hate dîtin. Sitrana Mala Hurî bi gotina zanayan xwedî dîrokeke 3400 salî ye û di wê demê de ji aliyê Kral Ugarît we hatiye nivîsandin. Malpera ugarît di vê derbarê de nivîsîye …
Zêdetir BixwîneJiyana Topal Osman
Topal Osman ya Yarbay Topal Osman Ağa (z. 1883, Giresun – m. 2’ê avrêlê 1923, Enqere) yek ji xwînrêjên mezin ên di dawiya Osmaniyan û damezrandina Komara Tirkiyê de xwedî erkên mezin e. Têkiliya wî bi serokê tevgera netewî ya Tirk Mustafa Kemal Atatürk re çêdibe û heya dawiya jiyana xwe di bin fermandariya Atatürk de dixebite. Beriya ku bi Atatürk re bixebite, …
Zêdetir Bixwîne