Hurî, hurrî yan ḧûrî yan jî xurî yek ji gelên Mezrabotana kevnar a bakur ango Kurdistanê bûn. Peytexta welatê Hûriyan bajarê Kerkûk bû. Heta îro bi qasî ku hatiye tespîtkirin, 6.000 sal berî niha ango 4.000 sal berî zayînê cara pêşî Subaroyan li herêma Amedê jiyane û hikm kirine. Sumer û Akad ango gelên navbera herdû çeman û paşê jî grekiyan ji wê herêmê re bi zimanê xwe …
Zêdetir BixwîneXanedana Hezbaniyan
Hecbanî, Hecebanî, Hacvanî an Hezbanî (906-1080), xanedana kurdan a dîrokî ye. Hukumdariya Hezbaniyan li herêma Hewlêr, Mûsil, Ûrmiye, Rewandizê çêbûye. Dîrok Koka vê êlê ji aliyê Mûsilê, ji herêma Bahdînan bû ye, û gorê Ensîklopediya Îslamê ev êl di sedsala 11’mîn de li herêma Şino, li Rojhilata Kurdistan a îro jî dima. Sedema vê ciguhirînê dubendiyek bi hikûmdarê Hemdaniyan Evdilê bîn Hemdan rê di sedsala …
Zêdetir BixwîneDîroka Mezopotamyayê
Dîroka Mezopotamyayê yan jî Pêşdîroka Mezopotamyayê dîrokeke ji koçberbûyîna mirovî ya herî pêşîn a di Serdema Paleolîtîkê de heya serdema kevnare ya dereng e. Ev dîrok pêşî ji delîlên kolandinên arkeolojîk, piştî destpêkirina nivîsandinê di dawiya hezarsala 4an b.z. de jî ji çavkaniyên dîrokî hatine berhevkirin. Mirovahî di serdemên Paleolîtîk û Neolîtîka destpêkî de tenê li beşên Mezopotamyaya Jorîn de cîwar bibûn. Li …
Zêdetir BixwîneDewleta Sefewiyan
Dewleta Sefewiyan an jî Dewleta Sefewî dewleteke Kurd dîrokî ye ku di navbera salên 1501 û 1736an de Azerbaycan, Îran, Ermenistan, Îraq, Efxanistan, Turkmenistan û beşek ji Kurdistanê di nav sîndorê xwe mezin kiriye. Xanedana Sefewiyan de fars, azerî û kurdan xwe cih girtiye. Şahê Sefewî yê mezin Şah Îsmaîlê Yekem da kurd bûn heye. Xanedaniya Sefewî Yek ji xanedanên serdest ên herî giring ya Îranê ji salên 1501 heta …
Zêdetir BixwîneKurd Mîtrayî/Mîsrayî Bûn?
Soran Hemereş Ji Zaravayê Soranî: Muhsîn Ozdemîr Wextekî galegala Zerdeştîbûna kurdan bû, niha jî behs behsa Mîtaryîbûna wan tê kirin. Babetek ku li ser Mîtarayîbûna kurdan hatine nivîsandin, pirsgireke wan a ecêb heye. Heta niha pênaseyeke zelal ji bo ola Mîtrayî reşnivîs nebûye. Tevî vê jî wan bi xwe biryar …
Zêdetir BixwîneKurdên ku li girtîgeha Edenê hatin darvekirin
Nihat Gültekin Gotinekê Aliya Izetbegovic gelek bala min dikşîne. Ew gotina wî min wiha nîşe girtîye lênûska xwe; “Hûn çi dikin bikin, jenosîdê ji bîr nekin. Ji ber ku jenosîda jibîrbûyî dûbare dibe”. Bi rastî dema min xebata dîroka devkî dikir, min gelek şahidên Gelîyê Zîlan û Agirîyê re rû …
Zêdetir BixwîneSuryanî Kî Ne?
Suryanî ango aramî gelê suryanî gelekî Rojhilata navîn e. Anegorî texmînan di navbera milyonek ta çend milyon suryanî li rûerdê belavbûyî dijîn. Welatê wan Mezopotamya ye ku ew jê re dibêjin Bethnahrîn. Îro di navbera dewletên Tirkî, Iraq, Sûrî û Îranê de li hev hatiye parkirin. Piştî Şerê cîhanî yê duyem suryanî bi çar aliyên cîhanê ve belav bûn. Kevnariya suryaniyan …
Zêdetir BixwîneZîndana Amedê
Zîndana Amedê yan girtîgeha Amedê, li navenda Amedê ye. Bi êşkenceyên dewleta tirk û bexwedana ciwanên kurd navdar bûye. Di dema êşkenceyan de ji aliyê Esat Oktay Yıldıran ve dihate birêvebirin kû wî jî ferman ji serkaniya artêşa tirk digirt. Ev zîndan, bi taybetî piştî cûntaya leşkerî ya 12’ê rezberê 1980’î ku li Bakurê Kurdistan û Tirkiyeyê hate îlankirin, bû …
Zêdetir BixwîneBûyera Sî û Sê Guleyan
Komkujiya Sî û Sê Guleyan navê bûyerekê ku tê de di 30ê tîrmeha 1943an de bi fermana Mustafa Muglali li Qelqeliya Wanê 33 gundî hatin kuştin. Di 28ê tîrmeha 1943an de 40 merivên esîra Mîlan bi îddîa li ser sînoran qaçaxçîtî kirine, ji gundên wan hatibûn gerten û hatibûn darizandin. Di dadgehê da, ji vî çil kesî tenê pênc meriv ji alî dadgehê …
Zêdetir BixwîneŞoreşa Rojhilata Kurdistanê
Şoreşa Rojhilata Kurdistanê destpêka têkoşîna çekdarî û ya siyasî ya kurdên Rojhilata Kurdistanê îfade dike. Piştî dagirkirina DYAyê li Iraqê, guherînên radîkal li Rojhilata Navîn çêbûn û van guherînan tesîra xwe li hemî dewletên Rojhilata Navîn kirin. Rêxistin û partiyên kurdan li Îranê bi dehsalane ku têkoşîna xwe ya çekdarî …
Zêdetir BixwîneDîroka Medan
Med, Mêd, Mîd, an jî Mad navê bereke dîrokî û desthilatdariya wan e. Mediyan li xaka ku Kurdistan, Îran û parçeyek ji Anatolî û Mezopotamyayê desthilatî kirine. Di demên kevn de ji rojhilat, başûrê Kurdistanê û başûrê Azerbaycanê re Meda piçûk û ji Çiyayê Zagrosê û cihên wê ye din re jî Meda mezin dihate gotin. Paytextê Med bajêrê Ekbatana bû. Mediyan kari ku, yekemîn Împeratoriya heri mezin a dema xwe ya îraniyan …
Zêdetir BixwîneŞOREŞA QOÇGIRIYÊ
Îsmaîl Heqî Şaweys Di sala 1920ê Zayînî de serhildana Qoçgiriyê dest pê kir û piştî ku şeş sal ajot, li sala 1926an bi kuştina Mûrad Paşayê xayîn re kutayî lê hat. Di vê şoreşê de gundên Qoçgiriyê tûşî talan û şewitandinê bûn, xelkê gundên vê navçeyê hate kuştin, jin û …
Zêdetir BixwîneŞEWATA SÎNEMA AMÛDÊ
Dîlawerê Zengî / Çirîska Dawîn Ji Agirê Sînema Amûdê Vemirî..!! Dem: Roja yekşemê 13/11/1960-î li bajarê Amûdê- parêzgeha Hisiça. Ev roj, rojeke dîrokî û bi nav û deng e. Ev roj, roja şewata Sînema Amûdê ye. Roja şewata 300 zarokên bê guneh e. Roja ko 300 nav ji dara jiyanê hatin …
Zêdetir Bixwîne